De lessen over de 17 Werelddoelen kunnen ook in 2023 weer worden gegeven. Dit is een project van SDG NL, Leren voor Morgen, Duurzame Pabo en GDO. De gratis SDG-lessen voor po, vo/mbo, of hbo (drie verschillende lessen) zijn aangepast en in september voor alle scholen beschikbaar gemaakt om rond de SDG Action Day (25 september) en de Dag van de Duurzaamheid in het onderwijs (10 oktober) te worden gegeven.

Leerkrachten die tijdens het nieuwe schooljaar meer aandacht willen besteden aan duurzaamheid kunnen zo op een laagdrempelige manier beginnen. Zij kunnen zelf lessen geven, of dit laten doen door een gastdocent, bijvoorbeeld van een NDE-centrum uit ons GDO-netwerk.

Aanmelden

Vorig jaar hebben 680 klassen meegedaan en ook nu stromen de aanmeldingen binnen! Op de website 17werelddoelenles.nl kunnen leerkrachten hun klas of school aanmelden. NDE-medewerkers kunnen zichzelf opgeven als gastdocent: via een matchsysteem brengen we hen in contact met een school. Na aanmelding ontvangen zij het lesmateriaal. Desgewenst kunnen ze deelnemen aan een korte voorbereidingstraining op dinsdagavond 12 september. Op 1 november organiseren we een Masterclass in Utrecht, voor leerkrachten die meer willen doen met leren voor duurzame ontwikkeling. 

Hoe krijg je de Super Six in je tuin, op je balkon of schoolplein? Kinderboek De Tuin met Stip van de Dordtse schrijfster Anneke van Veen weet raad: vergroenen! Bijbehorend lesmateriaal is vrijdag 30 juni overhandigd aan wethouder Tanja de Jonge op het groene schoolplein van Kindercampus Mozaïek in Dordrecht. Dit lespakket voor de jongste leerlingen zal in ten minste 25 gemeenten worden gebruikt.

Vrijwel alle gemeenten werken aan vergroening om wateroverlast en hittestress tegen te gaan en ter bevordering van de biodiversiteit. In De Tuin met Stip landt het lieveheersbeestje Stip in een stenen tuin. Deze wordt omgevormd tot een groene oase waarna alle vriendjes van Stip zich melden: Worm, Kikker, Bij, Vlinder, Merel en Egel. Deze diertjes vormen de Super Six (zoals de Big Five bij een safari) van een groene- en waterrijke tuin.

Aanvulling voor de jongsten op groenblauw beleid

Het boekje en het lesmateriaal nodigt jonge kinderen uit om in hun directe omgeving de Super Six te ontdekken. En het draagt bij aan bewustwording bij kind en ouder van het belang van een groene tuin. ,,Heel mooi, dit initiatief van een Dordtse schrijfster en ons eigen Duurzaamheidscentrum Weizigt. En dat het als eerste in onze stad wordt gebruikt. Het is een leuke aanvulling voor de jongste kinderen op ons groenblauwe beleid”, zei wethouder De Jonge bij de presentatie.

Gezamenlijk ontwikkeld

Duurzaamheidscentrum Weizigt heeft het initiatief genomen om gezamenlijk lesmateriaal te laten ontwikkelen, passend bij het kinderboek. Voor de uitvraag van het GDO OntwikkelFonds was grote belangstelling. Maar liefst 24 NME-centra in het land investeren samen in dit lesproduct.

Marian Kathmann (NME- Leiden) en Juke Lomann (stichting Naar buiten) hebben het lespakket ontwikkeld. Merike van de Vijver heeft het, net als het boekje, fraai vormgegeven. De klankbordgroep werd gevormd door Suzanne Stolk (Duurzaamheidscentrum Weizigt), Marjolein Staal (De Klyster) en Harmtine de Lange (NME Breda). Wethouder De Jonge: ,,Heel mooi dat het lesmateriaal door gezamenlijke inspanning is ontwikkeld. Door samen te werken, bereik je meer.’’

‘De kinderen vinden het geweldig’

,,Hé, een vlinder. Kijk, bijen op de bloem.” Opvallend is dat de kinderen van groep 1 en 2 van Het Mozaïek al heel goed weten wat er om hen heen vliegt en kruipt, blijkt tijdens de presentatie. Ze vinden zelfs een bijzonder zwart lieveheersbeestje. Dat mag in een potje met een vergrootglas om later te bekijken, zoals ze vaker doen met de groep. Hun lokaal grenst aan een groen gedeelte van het schoolplein.

Leerkracht Diane van der Ree: ,,Onze leerlingen mogen spelen en opdrachtjes doen in de tuin: wat hoor je, wat zie je, wat ruik je, welke schatten vind je? Door onze grote ramen zien we ook veel gebeuren. Als het regent zijn er opeens veel vogels die wormen zoeken. En vorig jaar kroop er zomaar een muis in de zonnebloem voor ons raam. De kinderen vinden het geweldig. Elk jaar zien we de tuin groeien en het drukker worden met vogels en insecten. Dit nieuwe lesmateriaal De Tuin met Stip stimuleert hen om de Super Six te gaan zoeken.”

Meer informatie over het lesmateriaal is verkrijgbaar bij Vereniging GDO.

De Week van de Schooltuin was een waar zaaifeest. Op 725 locaties deden in totaal 47.779 leerlingen mee. Samen met leerkrachten, natuur- en duurzaamheidscentra en moestuincoaches hebben de Alliantie Schooltuinen en Jong Leren Eten volop de schijnwerpers kunnen zetten op het schooltuinieren en laten zien hoe belangrijk én leuk dit is. Met succes!

Breda is de winnaar van de Gouden Wortel 2023. De gemeente ontving deze prijs woensdag 24 mei in de Week van de Schooltuin voor haar vlog over de ondersteuning van het schooltuinieren. In Breda hebben acht scholen recent een schooltuin geopend en binnenkort komen er nog meer bij.

De Gouden Wortel

De verkiezing voor de Gouden Wortel en de Week van de Schooltuin zijn in het leven geroepen door de Alliantie Schooltuinen en het voedseleducatieprogramma Jong Leren Eten. In deze week, van 22 tot en met 26 mei worden de schijnwerpers gezet op het belang van het schooltuinieren, en op gemeenten die het schooltuinieren op een inspirerende manier ondersteunen. Schooltuinen bestaan in sommige gemeenten al meer dan honderd jaar en ook veel andere gemeenten stimuleren het schooltuinieren. Dit gebeurt op verschillende manieren: door het beschikbaar stellen van grond, materialen, subsidies of met ondersteuning door bijvoorbeeld moestuincoaches en NME-centra.

Goede bodem

Voor de Gouden Wortel verkiezing zijn gemeenten opgeroepen een vlog in te sturen over het belang van de schooltuin. ,,We waren direct onder de indruk van het filmpje van Breda. Een jonge verslaggever liet ons zelf zien wat in Breda gebeurt en waarom een schooltuin voor scholieren leuk en belangrijk is. De gemeente ondersteunt dit met onder meer moestuincoaches én roept andere gemeenten op om ook mee te doen. Bovendien wordt het schooltuinproject gedragen door meerdere lokale organisaties en heeft daarmee een goede bodem om te groeien. We reiken daarom met veel genoegen de Gouden Wortel 2023 uit aan Breda!”, aldus Marjan van Creij (ministerie LNV en Jong Leren Eten) namens de jury.

Voedselvaardig

Wethouder Gezondheid en Onderwijs Arjen van Drunen is blij dat Breda als winnaar uit de bus is gekomen. ,,In Breda vinden we schooltuintjes enorm belangrijk, omdat we hiermee kinderen laten zien én beleven waar ons voedsel vandaan komt. Ze kunnen pure smaken proeven en leren hoe je gezond en lekker eten maakt. ‘Voedselvaardig worden’, zo noemen we dat. In de schooltuinen leren kinderen veel over de natuur, zijn ze lekker samen buiten en in beweging. En kinderen vragen hun ouders of ze ook thuis groenten en fruit kunnen telen. De komende jaren willen we daarom nog meer schooltuinen openen. Dat wij de Gouden Wortel hebben gewonnen is een prachtige opsteker die laat zien dat we op de goede weg zijn.”

Geweldig voorbeeld

Gedeputeerde Elies Lemkes – Straver (Landbouw, Voedsel, Bodem en Brede welvaart) van de provincie Noord-Brabant was bij de feestelijke uitreiking aanwezig. ,,Wij stimuleren groene schoolpleinen en schooltuinen, omdat daar de koppeling ligt van gezondheid, duurzaam voedsel en natuur. In de gemeenten moet het gebeuren. Breda is een geweldig voorbeeld voor andere gemeenten in onze provincie.’’

Eervolle vermelding

Behalve de Gouden Wortel voor Breda kende de jury ook een eervolle vermelding toe aan de vlog van de gemeente Den Haag. Dit is een van de gemeenten die kinderen al meer dan 100 jaar het schooltuinieren mogelijk maakt. Er is waardering voor de enthousiaste manier waarop wethouder Arjen Kapteijns in de vlog het belang ervan voor de stad onderstreept, en dat Den Haag jaarlijks 1450 kinderen uit alle wijken de ruimte en ervaring gunt van het zaaien, verzorgen en oogsten van hun eigen voedsel.

Gezonde voeding

,,Gelukkig zien steeds meer gemeenten in dat de schooltuin een goede manier is om kinderen een topervaring te bieden waarbij ze in aanraking komen met gezonde voeding, leren over natuur en biodiversiteit en bewegend bezig zijn’’, vertelt Arjan Klopstra namens de Alliantie Schooltuinen en Jong Leren Eten. ,,De huidige aandacht voor gezond, lokaal voedsel heeft hier ook aan bijgedragen. Wanneer kinderen leren hoe ze zelf groenten, fruit en bloemen kunnen zaaien, verzorgen en oogsten, wordt hun interesse in gezonde voeding aangewakkerd. Een zelfgekweekt worteltje smaakt toch het lekkerst.’’

Jury Gouden Wortel

De jury van de Gouden Wortel werd gevormd door Marjan van Creij (ministerie van LNV en Jong Leren Eten), Ignas van Schaick (EMS, maker van De Schooltuinfilm), Marcel Webster (trekker Kennis- en Onderwijsvernieuwing programma Landbouw en Voedsel van de provincie Noord-Brabant), Irene Harmsen (zelfstandig onderwijsadviseur) en Dieuwke Hovinga (lector Natuur & Ontwikkeling Kind, Hogeschool Leiden).

Eerdere winnaars

In 2022 werd de Gouden Wortel voor het eerst uitgereikt aan de gemeenten Teylingen en Arnhem tijdens de eerste landelijke Maand van de Schooltuin.

Vereniging GDO is een van de partners in de Alliantie Schooltuinen. Ruim 45.000 leerlingen doen dit jaar mee aan de Week van de Schooltuin met als thema Samen zaaien, samen groeien!

De schooltuin is hot! Bijna 50.000 leerlingen van zo’n 500 basisscholen in Nederland doen mee aan de tweede editie van de Week van de Schooltuin, die plaatsvindt van 22 tot en met 26 mei. Dat is een ruime verdubbeling ten opzichte van vorig jaar toen zo’n 20.000 kinderen tijdens deze speciale week in aanraking kwamen met de schoolmoestuin.

Tijdens de Week van de Schooltuin, die wordt georganiseerd door de Alliantie Schooltuinen en Jong Leren Eten, leren kinderen hoe je moet zaaien en hoe planten groeien. Ze kweken hun eigen groenten en leren over gezonde voeding, natuur en biodiversiteit. ‘Juist in deze tijd, waarin we kampen met grote opgaven rondom natuur, klimaat en voedselproductie is het belangrijk om kinderen te laten ontdekken hoe essentieel de bodem en de natuur zijn voor ons voedsel,’ benadrukt projectleider Arjan Klopstra. ‘Leren zaaien, verzorgen en oogsten draagt bij aan een gezonde en natuurbewuste generatie.’

Record zaadjes zaaien

Het motto van de Week van de Schooltuin is dit jaar: samen zaaien, samen groeien. Leerlingen, juffen en meesters en schooltuinondersteuners zullen deze week onder andere een recordaantal zaadjes zaaien. Voor scholen, die zelf niet over een schooltuin beschikken, zijn er eenvoudige, laagdrempelige lessen ontwikkeld. Ook zal dit jaar voor de tweede keer de Gouden Wortel worden uitgereikt aan een gemeente die zich volop inzet voor het schooltuinwerk.

‘Elk kind een schooltuin’

De Alliantie Schooltuinen en Jong Leren Eten vinden dat ieder kind op de basisschool aan de slag zou moeten kunnen in een schooltuin. Uit onderzoek van Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) (2021) blijkt echter dat slechts één op de vijf leerkrachten met hun klas een schooltuin heeft. Hoewel het merendeel van de leerkrachten aangeeft wel te willen schooltuinieren, ziet zij hiertoe geen mogelijkheden. Ook heeft slechts een kwart van de basisscholen in ons land schooltuinieren opgenomen als onderdeel van het onderwijsprogramma. ‘Daarin moet echt verandering komen. De schooltuin is een essentieel onderdeel van de school,’ stelt Klopstra, die de belangstelling voor de schooltuin bij scholen en gemeenten het afgelopen jaar wel zag groeien.

Alliantie Schooltuinen en Jong Leren Eten

De Alliantie Schooltuinen en Jong Leren Eten zetten zich in om elk kind in de basisschooltijd toegang te geven tot een schooltuin. Zelf zaaien, verzorgen en oogsten van groenten, fruit en bloemen, draagt bij aan meer kennis over en betrokkenheid bij voeding en natuur. Een schooltuin is een plek waar alle kinderen tot bloei kunnen komen. De Alliantie is een initiatief van Adviesbureau Beleef & weet, Vereniging GDO (Netwerk van lokale NME organisaties), IVN, Instituut voor natuureducatie Natuureducatie, Rob Baan (Koppert Cress) en Simon Groot (East-West Seed).

Voor docenten kan het een opgave zijn om goed, duurzaam lesmateriaal te vinden. Vanuit ons GDO-netwerk ondersteunen we de scholen hierbij. Een manier is de themapagina Leren voor Duurzame Ontwikkeling op Wikiwijs. Deze website, onderdeel van Kennisnet, laat een verzameling aan kwalitatief (gratis) lesmateriaal zien.

Docenten kunnen zoeken op thema’s, leerjaren of leerdoelen en zo hun lessen verrijken met lesmateriaal dat over één of meerdere SDG’s gaat. Vereniging GDO werkt samen met Leren voor Morgen en met de leermiddelenexperts die het lesmateriaal beoordelen, aan de uitbreiding en het bereik van deze themapagina.

Leermiddelenexpert John Steijns aan het woord

Vanuit ons netwerk is onder andere John Steijns betrokken bij de pagina als leermiddelenexpert. ,,Als één van de leermiddelspecialisten voor de LvDO-themapagina kreeg ik inzicht in interessante en vaak ook nieuwe leermiddelen, projecten en ander lesmateriaal. Bovendien worden alle voor het onderwijs relevante onderwijsvernieuwingen van de laatste jaren meegenomen in de criteria die leiden tot het keurmerk ‘Leren voor Duurzame Ontwikkeling’, zoals de SDG’s en 21-eeuwse vaardigheden.”

Het werkt als volgt: ieder kan een leermiddel aanmelden en op Wikiwijs plaatsen. ,,Als dit leermiddel dan vervolgens bij ons wordt aangemeld, kijken wij, aan de hand van de criteria, of dit leermiddel het Leren voor Duurzame Ontwikkeling keurmerk verdiend. Ik communiceer dit ook altijd met de mensen die het leermiddel aanmelden, ook als een leermiddel niet voldoet aan de criteria. Als leermiddelspecialisten hebben wij ongeveer een keer per maand online contact met elkaar en bespreken dan de voortgang.”

Voorbeelden en criteria

Voorbeelden van lesmateriaal met ons keurmerk vind je hier. Op deze pagina zijn ook de criteria die we gebruiken terug te vinden. Wanneer je nieuwe materialen hebt voor de themapagina, mail dan naar Leren voor Morgen. 

Leden van het GDO-netwerk, die beschikbaar zijn als leermiddelenexpert, kunnen bijdragen aan de uitbreiding en het bereik van deze pagina. Meer informatie is verkrijgbaar bij Arjan Klopstra, programmamanager Duurzaam Onderwijs.

Samen zaaien, samen groeien is het sprekende motto van de Week van de Schooltuin van 22 tot en met 26 mei. Dan zetten de Alliantie Schooltuinen en Jong Leren Eten samen met natuur- en duurzaamheidscentra uit ons netwerk, moestuincoaches en scholen in het hele land weer de schijnwerpers op de schooltuin. In die week gaan we namelijk samen met zoveel mogelijk scholen een record aantal zaadjes zaaien en gezaaide zaadjes uitplanten! En zijn er tal van andere activiteiten op en rond de schooltuin.

De Week is een initiatief van de Alliantie Schooltuinen, waarvan GDO mede-initiatiefnemer is, en rijksprogramma Jong Leren Eten. Zij zetten zich in om scholen, schoolbesturen en gemeenten te laten zien en ervaren hoe schooltuinieren bijdraagt aan de ontwikkeling van het kind, het leren, en gezond leren eten. De ervaring, kennis en hulp van lokale NDE-centra en moestuincoaches kunnen scholen daarvoor benutten.

Aanbod aan scholen

Scholen en ondersteuners ontvangen na aanmelding een eenvoudige lesbrief over zaaien, materiaal om te laten zien dat ze meedoen aan de Week. En zij kunnen de prachtige film: De schooltuin, een jaar rond met je handen in de grond gratis vertonen aan leerlingen, maar ook aan ouders, raadsleden, gemeente- en schoolbestuurders en ambtenaren.

Want uiteindelijk is de inzet van de Alliantie Schooltuinen en de gezamenlijke campagne dat elk kind in de basisschooltijd toegang krijgt tot een schooltuin. Zelf zaaien, verzorgen en oogsten van groente en fruit draagt bij aan meer kennis over en betrokkenheid bij voeding en natuur. Een schooltuin is een plek waar alle kinderen tot bloei kunnen komen!

Scholen en ondersteuners kunnen zich vanaf nu aanmelden.

Gouden Wortel: maak een inspirerende vlog

Net als vorig jaar reiken we een Gouden Wortel uit voor een gemeente die het schooltuinieren al goed ondersteunt en daarmee een inspirerend voorbeeld is voor andere gemeenten. Werk jij in zo’n gemeente? Stuur dan voor 9 mei een enthousiaste vlog in van max. 3 minuten. Lees hoe je kunt meedoen.

Vorig jaar wonnen de gemeenten Teylingen en Arnhem de Gouden Wortel voor hun ondersteuning van het schooltuinieren. De gemeenteraad van Arnhem heeft in november 2022 het amendement ‘Elk Arnhems kind een schoolmoestuin’ met een ruime meerderheid aangenomen. Arnhem start in 2023 met een programma gericht op schoolmoestuinieren. De raad heeft voor drie jaar geld beschikbaar gesteld. Samen met de scholen, schoolbesturen en partners op het gebied van natuur- en milieueducatie wordt dit vormgegeven.

Met Maatschappelijke Diensttijd (MDT) zetten jongeren zich in voor de samenleving, waarbij specifiek aandacht is voor hun talentontwikkeling en ontmoeting met andere leefwerelden. Bij onder meer CNME Maastricht en Natuurcentrum Arnhem is hiermee ervaring opgedaan. Ook bij andere natuur- en duurzaamheidscentra kunnen jongeren aan de slag.

Mees (vmbo 4) deed zijn MDT bij Stadsboerderij Presikhaaf in Arnhem. In het filmpje hieronder vertelt hij daarover: ‘Door MDT ben ik echt wel bewuster geworden over wat ik later echt wil gaan doen..’ en ’toen ik hier voor het eerst kwam was ik nog een beetje schuw, een beetje zenuwachtig. Dat is steeds meer open geworden.’ Dit is een voorbeeld van de waardevolle inzet van MDT binnen NDE. Jongeren worden in de gelegenheid gesteld bij te dragen aan natuur en duurzaamheid in hun eigen regio.

MDT-kort is een kennismaking met MDT en duurt 30 tot 50 uur, over een periode van maximaal 12 weken. Er is een regeling gericht op het onderwijs/maatschappelijke organisaties en op gemeenten. Aanvragen kan doorlopend tot 20 april 2023, 14.00 uur. Er is maximaal 50.000 euro per aanvraag beschikbaar.

Er is veel ambitie, maar er mist verbinding en kennis bij gemeenten op het gebied van biodiversiteit. Dat is de conclusie van een onderzoek naar de stand van zaken en knelpunten rondom biodiversiteit bij gemeenten. ‘Schakel lokale NDE-centra in’, tipte René Munsters, GDO-programmamanager Duurzame Samenleving tijdens een congres van de Stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel.

De stichting hield het congres ‘Biodiversiteit en Gemeenten’ op 16 februari met 200 gemeenten, organisaties en provincies die spraken over biodiversiteitsherstel in de openbare ruimte. Floor Edixhoven presenteerde haar onderzoek over de stand van zaken en knelpunten rondom biodiversiteit bij gemeenten. Conclusie: Er is veel ambitie, maar er mist verbinding en kennis bij gemeenten op het gebied van biodiversiteit. Zoals ook wethouder Marcel Belt van Leidschendam-Voorburg en René Munsters van Vereniging GDO beaamden: aan de slag dus!

Handelingsverlegenheid

René Munsters gaf tijdens het congres een korte reactie op de enquête. De uitkomsten zijn interessant. ,,Natuur in de stad is een belangrijk beleidsthema geworden, ingestoken vanuit de leefbare en gezonde stad. Daar zijn we blij mee. Belangrijke instrumenten die ingezet worden zijn bewustwording en participatie. Maar de enquête geeft tegelijkertijd aan dat er bij de ambtenaren de nodige handelingsverlegenheid is: het ontbreekt ze aan kennis en middelen en weten vaak niet hoe te handelen.” Zijn advies aan de zaal was om daarom vooral ook de achterban van GDO, de 140 centra voor natuur en duurzaamheid (NME-centra) in te schakelen. Zij werken al voor 200 gemeenten.

Handelingsperspectief

De NME-centra kunnen de grote beleidsopgaven van gemeenten vertalen naar kleine concrete acties (handelingsperspectief) voor inwoners, jong en oud. Daarbij worden scholen, lokale organisaties, inwonerinitiatieven en bedrijven betrokken. En ook duizenden vrijwilligers werken mee. Zij hebben een relatie met de inwoners, zijn laagdrempelig en zijn een betrouwbare afzender. ,,Daardoor realiseren we tastbare veranderingen.”

Overigens blijkt uit de enquête ook dat de gemeentelijke inzet vooral gericht is op ecologisch bermbeheer, maar er is nog veel meer te doen. Van natuurinclusief bouwen en renoveren tot de aanleg van groene schoolpleinen. René Munsters: ,,Hoe mooi zou het zijn als kinderen via een groenstructuur naar school kunnen lopen.”

Iedereen kan meedoen, ook huurders

Natuur in de stad en biodiversiteit is zo’n onderwerp waar iedereen een steentje aan kan bijdragen. ,,Schakel daarom vooral ook de inwoners zelf in, zij hebben 60 procent van het gebouwde gebied in handen.”

Uit de enquête blijkt dat gemeenten moeite hebben om ‘niet groene’ inwoners te bereiken en dat er te weinig draagvlak is. Met de Groene Huisvesters en Woonbond samen organiseert GDO voor gemeenten en woningcorporaties ondersteuning bij het vergroenen van tuinen van huurders. ,,Wij hopen het komende jaar het project Huurders op Groen te kunnen starten.” Neem contact op met René Munsters.

Lees het verslag van het congres met de presentaties en de uitkomsten en tips van de workshops. En een filmpje van Stadsbosbeheer: Wat bepaalt de relatie tussen mens en natuur? Je basisschooltijd. Op jonge leeftijd in aanraking komen met flora en fauna. Daarom willen wij een groenere wereld en een groenere stad. Hier heeft ieder kind zijn leven lang baat bij. Een gezonder verband tussen mens en natuur is niet ingewikkeld; het is slechts een kwestie van willen.

Anna Vanderveen gaat vanuit onze vereniging GDO aan de slag met de landelijke Agenda Natuurinclusief als domeintrekker Onderwijs.

Anna is bij de Agenda Natuurinclusief een van de dertien domeintrekkers die samen met negen domeinleiders de natuurinclusieve samenleving gaan versnellen. Hoe verzilveren we de kansen die de natuur biedt voor een fijne, gezonde samenleving? En hoe zorgen we dat natuur onderdeel wordt van alles wat we maken en doen? Inzet is om dit als overheden, bedrijven, instellingen en burgers samen te doen.

De domeintrekkers en -leiders zijn koplopers in natuurinclusief denken en werken in hun eigen werkveld: bouw, energie, financiële sector, gezondheid, infrastructuur, landbouw, vrijetijdseconomie en water, en onderwijs en bewustwording. Lees meer over de Agenda Natuurinclusief.

‘Innerlijk kompas ontwikkelen’

Anna werkt bij SME en we komen haar al vele jaren tegen, bijvoorbeeld als lid van de jury van de GDO Innovatieprijs en rond Eco-Schools. Over natuurinclusief zegt ze: ,,De natuur vormt de basis van ons bestaan. Natuurinclusiviteit moeten we volgens mij daarom in de eerste plaats niet behandelen als thema, maar als principe. Persoonsvorming begint bij het besef dat we als mensen onderdeel zijn van een groter geheel: de natuurlijke wereld. In het onderwijs gaat het erom een innerlijk kompas te ontwikkelen dat ieder helpt om richting te geven aan je eigen leven in relatie tot je sociale en natuurlijke omgeving. Natuurinclusief onderwijs beschouw ik dan ook als onderwijs dat bijdraagt aan de kunst om vrij, verbonden en verantwoordelijk te leven.’’ Lees meer over Anna, haar ervaring, inspiratie en kansen die zij op dit thema ziet binnen het onderwijs.

Rol Vereniging GDO

Het Programmabureau Natuurinclusief (PBN) regisseert en faciliteert de uitvoering van Agenda Natuurinclusief, in opdracht van Minister voor Natuur en Stikstof. Het Interprovinciaal Regieteam Natuurinclusief (IRN) van het IPO faciliteert de uitvoering van de Agenda Natuurinclusief voor de 12 provincies. Verenigingen Stadswerk en Gemeenten voor Duurzame Ontwikkeling (GDO) doen dit voor alle gemeenten. Unie van Waterschappen (UvW) doet dit voor de waterschappen.

Contact

Wanneer je vragen of suggesties hebt over de Agenda Natuurinclusief en het domein Onderwijs kun je mailen naar Anna Vanderveen of naar Arjan Klopstra, programma-manager Duurzaam Onderwijs.