Steeds meer scholen willen met duurzaamheid aan de slag, maar zoeken hoe ze dit op een samenhangende en betekenisvolle manier kunnen organiseren. NDE-centra beschikken over waardevolle expertise om scholen hierbij te ondersteunen. Tegelijkertijd vraagt deze veranderende onderwijsbehoefte om een bredere rol dan alleen aanbieder van lessen of projecten.

Dit leertraject helpt NDE-centra om die rolvernieuwing te verkennen en te versterken. Deelnemers onderzoeken hoe zij als centrum kunnen bijdragen aan duurzaam onderwijs dat is ingebed in visie, beleid, curriculum en schoolorganisatie.

Wat onderzoeken we in dit leertraject?

Het traject combineert inzichten uit de onderwijsprincipes van Gert Biesta, Duurzame Basisvorming, de Sustainable Development Goals (SDG) en de Whole School Approach (WSA). Deze kaders helpen deelnemers om te ontdekken:

• hoe hun centrum duurzaam onderwijs kan ondersteunen op een integrale manier
• welke rol(len) passen bij hun ambities en regionale context
• hoe rolontwikkeling doorwerkt in de positionering, samenwerking met partners, professionalisering van de organisatie en het programma van de NDE organisatie

We sluiten daarbij aan op de rollen die TwynstraGudde identificeerde in het onderzoek naar NDE in het onderwijs:

1.Aanbieder
De traditionele rol: lessen, excursies en activiteiten voor scholen. 
2. Makelaar
Een verbindende rol waarin het centrum ook andere partijen en initiatieven binnen de regio vertegenwoordigt. 
3. Aanjager 
Een proactieve speler die NDE koppelt aan bredere maatschappelijke thema’s, zoals kansengelijkheid of burgerschap, en het gesprek op gang brengt. 
4. Partner 
Een strategische rol waarbij het centrum samen met scholen werkt aan duurzame integratie van educatie in beleid, structuur en visie. 
5. Groene leerkracht 
Een medewerker van het NDE-centrum die (structureel of ad-hoc)in de klas staat en digitaal of fysiek onderwijs geeft of ondersteunt. 

De vijf rollen zijn geen doel op zich, maar handvatten om de rol richting het onderwijs vorm te geven zodat het onderwijs wordt versterkt en kinderen betekenisvol leren over natuur, milieu en hun rol in een duurzame samenleving. 

Opbouw van het leertraject: de sessies

Het leertraject bestaat uit een serie bijeenkomsten waarin inhoud, praktijk en reflectie samenkomen. Elke sessie verkent een ander perspectief op de rol van het NDE-centrum in relatie tot het onderwijs.

Sessie 1 – Transitie & de X-curve

We verkennen waar centra zich bevinden in de beweging van bestaande werkwijzen naar nieuwe vormen van samenwerken met het onderwijs. De X-curve helpt om bewust te kijken naar wat wordt afgebouwd en wat wordt opgebouwd binnen de organisatie.

Sessie 2 – Whole School Approach (WSA) & historie van NDE

We verdiepen ons, onder leiding van experts, in de geschiedenis van NDE in Nederland en in de WSA als raamwerk voor integraal duurzaam onderwijs. Wat vraagt de WSA van scholen? En welke rol kan het NDE-centrum daarin spelen?

Sessie 3 – Onderwijspraktijk & breed vormend onderwijs

We kijken naar de onderwijspraktijk vanuit de visie op breed vormend onderwijs. Hoe sluit NDE aan bij thema’s als burgerschap, persoonlijke ontwikkeling en de leefwereld van leerlingen? En hoe voer je goede gesprekken met scholen over deze verbinding?

Sessie 4 – Organisatieontwikkeling en relatie met je gemeente

We bespreken met Rob Nilizen (Utrecht Natuurlijk) en Monique Verstraaten (Natuurcentrum Arnhem) de rolontwikkeling van beide centra en de  werking daarvan op de organisatie en de relatie met de gemeente. Welke lessen zijn er opgedaan in de pilot combinatiefunctionaris?

Sessie 5 – Positionering en professionalisering

We gaan in op wat er nodig is in de organisatie om rolontwikkeling mogelijk te maken, wat betekend dat voor de professionalisering van het team? En hoe positioneer je, je in je nieuwe rol?

Sessie 6 – Kanseninventarisatie NDE organisatie in beweging

We sluiten het leertraject af met presentaties van de deelnemers en een kanseninventarisatie. Welke kansen zien zijn voor rolontwikkelng binnen hun lokale context en hoe ze daarmee aan het werk gaan?

Sessie 7 – Reflectie en intervisie

We reflecteren op het leertraject en welke rolontwikkeling de centra zijn gestart. In de middag sluiten deelnemers van eerdere leertrajecten aan en bouwen we aan de leerkring rolontwikkeling voor NDE organisaties. 

Samen leren en vernieuwen

Het GDO-leertraject is geen klassieke training, maar een proces van gezamenlijke verkenning en reflectie. Deelnemers leren van experts én van elkaar, en nemen opdrachten mee terug naar hun eigen organisatie om collega’s te betrekken bij de ontwikkeling.

Centra ervaren het traject als verdiepend, inspirerend en richtinggevend: het biedt taal, ruimte en houvast om hun rol richting het onderwijs bewust te versterken (centra die aan het WSA leertraject uit 2023 hebben deelgenomen).

Heb je interesse in het leertraject? Stuur dan een e-mail naar Nienke Martinus (n.martinus@vereniginggdo.nl).