Om de opbrengsten van twee jaar samenwerken aan afvalvrije scholen op te halen, hebben we met Rijkswaterstaat een Kennis(sen)dag gehouden voor gemeenten, publieke afvalinzamelaars en NME-organisaties. Zij kwamen voor het eerst bijeen om kennis en ervaring uit te wisselen en leerden elkaar (beter) kennen.

,,Een afvalvrije school vraagt om een verbinding tussen mensen en organisaties die voorheen vaak niet bestond. Dat maakte deze uitwisseling tussen bijna 80 vertegenwoordigers van alle betrokken partijen heel waardevol”, aldus Jennifer van Dijk, van Rijkswaterstaat, afdeling Afval Circulair. ,,Het gaat er tenslotte om dat we kinderen leren afval scheiden in het belang van de toekomst.”

Mogelijkheden
Alle partijen hebben behoefte aan informatie en helderheid over de mogelijkheden van afvalscheiding en -inzameling. Schoolafval wordt in de meeste gemeenten gezien als bedrijfsafval, waarvoor contracten zijn afgesloten met (commerciële) afvalinzamelaars. Juridisch en financieel vraagt dat om aanpassingen in wet- en regelgeving.

Om wel aan de slag te gaan, zijn er verschillende mogelijkheden. Te beginnen met preventie. Ook kan de afvalinzamelaar zelf afvalscheiding aanbieden. Scholen kunnen gezamenlijk inkopen en afspraken maken met afvalinzamelaars of samen met gemeenten een aanbesteding doen. Het aanpassen van het gemeentelijk reinigingsrecht biedt een uitkomst of het kan worden meegenomen met huishoudelijk afval (Wet M&O, Vpb). Enkele gemeenten hebben daarvoor een Maatregel van Algemeen Belang genomen. De Nederlandse Vereniging van Reinigingsdiensten NVRD heeft op een rij gezet welke mogelijkheden er zijn in wet- en regelgeving. En in april 2021 zijn daarover afspraken met de belastingdienst bekend geworden. Deze gaan over de uitwerking van de vennootschapsbelasting voor afval gerelateerde activiteiten (het branchekader Vpb).

Inspiratiegids
Een aantal mooie praktijkervaringen mét scholen, NME-organisaties, gemeenten en inzamelaars zijn gebundeld in een Inspiratiegids voor afvalvrije scholen. Veel handige informatie is verzameld in een routekaart voor gemeenten, in kennisdossiers over bijvoorbeeld GFT, een productoverzicht voor gescheiden afvalbakken en educatiemateriaal en in een aanpak gedragsverandering. Want behalve het goed organiseren, is het ook belangrijk kinderen enthousiast te maken voor een beter milieu. Daarin kunnen de ruim honderd organisaties voor natuur- en duurzaamheidseducatie (verenigd in het NME-netwerk van de vereniging GDO) in het land een rol spelen, ook als verbinder tussen de partijen.

Besparing
Belangrijke tip is: houd vol! Scholen zijn immers druk, verandering is moeilijk. Een lange adem helpt; soms duurde het twee jaar voordat kon worden begonnen met afvalscheiding. Maar als het lukt, is dat het meer dan waard. Een school scheidde bijvoorbeeld al papier, maar na de invoering van de afvalvrije school was het papiervolume vier keer zo groot. Het heeft dus zin! Bijkomend voordeel voor scholen is dat goede preventie en afvalscheiding uiteindelijk een besparing kan opleveren, door het drastisch verminderen of helemaal verdwijnen van restafval.

Op onze online werkplek voor leden van ons netwerk is een verslag van de dag te vinden en praktijkvoorbeelden. En we organiseren in samenwerking met Rijkswaterstaat CoP’s en pilots rond dit thema.

Leidraad NVRD voor gemeenten
De Nederlandse Vereniging van Reinigingsdiensten heeft een leidraad uitgebracht: Afvalscheiding op scholen. Hoe regel ik dat als gemeente?

Voor het achtste jaar kunnen we scholen en bso’s pakketten aanbieden met zaden van groenteveredelingsbedrijf Rijk Zwaan. Het bedrijf stelt voor 2025 3600 pakketten beschikbaar. Alle pakketten worden via lokale natuur- en duurzaamheidscentra (NME) en in samenwerking met makelaars Jong Leren Eten over heel het land verspreid.

Lesmateriaal en teeltinformatie

Bij de zaden wordt een boekje met teeltinformatie geleverd. De speciale Rijk Zwaan-website www.lovemysalad.com/moestuintips bevat tal van praktische tips. Centra kunnen het pakket ook aanvullen met eigen lesmateriaal.

Let op: pakketten aanvragen kan alleen door leden van ons GDO Netwerk en makelaars Jong Leren Eten. Aanvragen van afzonderlijke scholen worden niet in behandeling genomen. Je vindt een lokale NME-organisatie op deze kaart.

Waarom deelt Rijk Zwaan groentezaden uit? We vragen het aan Jolanda van Kralingen van het bedrijf.

,,Al jarenlang krijgen de medewerkers van Rijk Zwaan in het voorjaar een zadenpakket voor hun eigen moestuin. Een groot deel van deze pakketten kwam uiteindelijk terecht bij schoolmoestuinen en maatschappelijke moestuinprojecten. De slogan van ons bedrijf is ‘Sharing a healthy future’ en voedseleducatie past daar helemaal in. Daarom zijn we lid geworden van het Voedseleducatie Platform en ook hebben we besloten om onze zadenpakketten landelijk ter beschikking te stellen aan basisscholen en buitenschoolse kinderopvang organisaties. We zijn direct vanaf het begin in 2017 gaan samenwerken met centra voor natuur- en duurzaamheidseducatie (NME) aangesloten bij de vereniging GDO, Smaaklessen van de Wageningen Universiteit en Jong Leren Eten. We vinden het erg belangrijk om met elkaar op te trekken en een breed gedragen activiteit te hebben binnen voedseleducatie.”

De zadenactie bleek een groot succes. In het eerste jaar waren er 2500 pakketten beschikbaar, die erg snel op waren. Het aantal werd uitgebreid tot 3000 en in 2022 naar 3500 en sinds 2023 zijn er maar liefst 3600 pakketten beschikbaar.  Jolanda: ,,Om de scholen met moestuinambities verder op weg te helpen, hebben we naast het boekje wat bij het pakket gevoegd is, op onze consumentenwebsite LovemySalad.com een speciale pagina gemaakt die gaat over moestuinieren met kinderen. Je vindt hier handige instructies voor het zaaien en planten, informatie over de herkomst van de zaden, lespakketten en een zaaikalender.”

Als de groentes eenmaal zijn geoogst is het natuurlijk ook leuk om te weten wat voor lekkere gerechten je er mee kunt maken. ,,Allereerst is er de zogenaamde Salapedia waar je voor iedere geoogste groente- of fruitsoort informatie kunt opzoeken. Daaraan gekoppeld staan ook weer recepten, waarmee je je oogst in een lekker en gezond gerecht kunt omtoveren. Ook al heb je als school geen zadenpakket kunnen bemachtigen, dan biedt deze website mooie handvatten om concreet met gezonde voeding aan de slag te gaan”, aldus Jolanda. * Met dank aan Jong Leren Eten