Tijdens de Algemene Ledenvergadering 2025 in Utrecht hebben we afscheid genomen van onze voorzitter en wethouder van Zwijndrecht Jacqueline van Dongen (midden), penningmeester Paul Duijsings (links) en algemeen bestuurslid Sytske Romijn (NME Amstelveen). Bedankt voor jullie vaak jarenlange en betrokken inzet voor onze vereniging!
Opvolgers
Ook zijn twee opvolgers benoemd: Ron van der Jagt als nieuwe voorzitter. Hij is directeur Koninklijke Nederlandse Vereniging van Rentmeesters. Astrid Verblakt-Schmeits neemt de functie van penningmeester op zich. Zij is directeur van CNME Maastricht en voormalig wethouder van Sittard-Geleen. Geweldig dat jullie deze taken voor de vereniging willen vervullen. Van harte welkom.
Onze Algemene Ledenvergadering houden we op 13 november 2025 in Theater De Berenkuil aan de Biltstraat 166 in Utrecht. De vergadering is gepland van 13.30 tot 15.15 uur. De agenda vind je hieronder. Na aanmelding ontvang je de bijbehorende stukken. Aanmelden kan hier. De ALV vindt plaats tijdens onze jaarlijkse Kennisdag. Aansluitend aan de ALV wordt de GDO Innovatie & Impactprijs 2025 uitgereikt, waarbij je uiteraard ook welkom bent.
Agenda ALV vereniging GDO
Opening en vaststellen agenda
Verslag vorige ALV a) Verslag vorig ALV (14 november 2024) b) extra ALV van 27 november 2024
Realisatie en afronding 2024 Informatie over 2024 en documenten die vastgesteld moeten worden door de ALV a) Statuten aangepast na extra ALV van 27 november 2024 b) Jaarverslag 2024 c) Geconsolideerde Jaarrekening en bestuur verslag 2024 d) Decharge bestuur voor gevoerde beleid in 2024 e) Verlenging termijn uitbrengen jaarrekening 2025 van 6 maanden naar 12 maanden vanwege ALV in november 2026
Stand van zaken krachtenbundeling / samenhang GDO en vSKBN a) Notitie stand van zaken
Stand van zaken 2025 Onder dit agendapunt geven we een korte impressie van de zaken waar GDO in 2025 mee bezig is a) Notitie stand van zaken 2025 (GDO en vSKBN) b) Vertegenwoordigingen namens GDO. Plus voorstel nieuwe vertegenwoordigingen voor: Leren voor Morgen en de Nationale Commissie Benelux werkgroep NME c) Stand van zaken bij SME d) Voortgang convenant GDO-SME, IVN e) Eco-Schools
Vooruitblik 2026 a) Voortgang meerjarenplan 2027-2030 b) Jaarplan 2026 voor GDO (en vSKBN en SME) c) Begroting 2026 d) Contributie 2026
Bestuurssamenstelling a) Rooster van aftreden; we nemen afscheid van voorzitter Jacqueline van Dongen en penningmeester Paul Duijsings b) Voordracht van de kandidaten voor de functie van voorzitter en penningmeester door het bestuur, en aansluitend benoeming
Onze jaarlijkse Kennisdag staat weer voor de deur. Op donderdag 13 november organiseren we een bruisende dag met kennisuitwisseling, ontmoeting, onze ALV en de uitreiking van de GDO Innovatie & Impactprijs 2025.
De Kennisdag is bedoeld voor projectmedewerkers, leidinggevenden van NDE-centra en ambtenaren met NDE in hun portefeuille. Dit jaar nemen we ook afscheid van GDO-voorzitter Jacqueline van Dongen, penningmeester Paul Duijsings en GDO-collega Conny Taheij en verwelkomen we hun opvolgers.
Workshops
Samen met collega’s van NDE-centra en onze partner SME zijn deze workshops voorbereid.
Praktijklessen uit de pilot Combinatiefunctionaris
In deze workshop verkennen we de pilot Brede Regeling Combinatiefuncties voor NDE, waarin Utrecht Natuurlijk en Natuurcentrum Arnhem nieuwe rollen ontwikkelen die de verbinding versterken tussen scholen, onderwijsnetwerken, maatschappelijke partners en de gemeente.
In de rollen van makelaar, aanjager, partner en groene leerkracht ondersteunen zij scholen bij hun duurzame ambities en bevorderen zij samenwerking binnen de lokale gemeenschap. Zo wordt natuur en duurzaamheid steeds meer een integraal onderdeel van onderwijsvisie en gemeentelijk beleid.
Aan de hand van de ervaringen uit Utrecht en Arnhem bespreken we de eerste praktijklessen uit de pilot: wat werkt, waar lopen we tegenaan, en wat vraagt dit van jouw organisatie? Vervolgens gaan we samen aan de slag om deze lessen verder te verrijken en te vertalen naar wat er nodig is om in om hiermee aan de slag te kunnen gaan.
Verbinding versterken met Eco-Schools
Eco-Schools is de internationale beweging waarin leerlingen en zelf het voortouw nemen bij de verduurzaming van hun school. In Nederland voert onze partner SME het programma uit. Veel NDE-organisaties werken hier al aan mee en zijn lokaal betrokken bij de uitvoering. De komende jaren willen we de verbinding tussen Eco-Schools en ons netwerk verder versterken.
In deze workshop geven we een toelichting op de toekomstplannen van Eco-Schools en onderzoeken we hoe we vanuit het GDO-netwerk hierin een actieve rol kunnen spelen. Samen verkennen we hoe de kracht van lokale samenwerking kan bijdragen aan duurzaam leren op school.
Stadslandbouw en educatie
Op veel stadslandbouwlocaties en voedseltuinen verzorgen vrijwilligers en tuinders educatie voor kinderen en volwassenen, en bieden ze participatieplekken aan. Net als de NDE-centra en stads- en kinderboerderijen zijn dit groene plekken in en rond een gemeente, waar leren, ontmoeten en doen samenkomen. Sommige NDE-centra hebben zelf een oogsttuin of moestuinen voor volwassenen, anderen werken samen met lokale voedselinitiatieven of kinderboerderijen fungeren als afhaalpunt voor lokaal voedsel of hebben een boerderijwinkel. We laten inspirerende voorbeelden zien uit het netwerk. Hoe zit het bij jou en welke koppelkansen zie jij in jouw gemeente of regio?
Voedseleducatie
Afgelopen maanden heeft GDO, op verzoek van het programma Jong Leren Eten, een inventarisatie gedaan naar de inzet van NDE-centra op het gebied van voedseleducatie. Aan de hand van de uitkomsten en de conclusies nemen we je mee in de kansen die we zien om nog sterker de verbinding te maken tussen voedsel, gezonde voeding, natuur en duurzaamheid. Met voorbeelden uit ons netwerk gaan we hierover in gesprek en verkennen we de mogelijkheden om samen op te trekken.
Wil je als wethouder, bestuurder of beleidsmaker op onderwijsgebied echt werk maken van een rijke leeromgeving? Dan kún je niet om natuur en duurzaamheid heen. In Arnhem laten gemeente, scholen en Natuurcentrum Arnhem zien dat het kán: met natuur en duurzaamheid als stevige pijlers – verankerd in visie, beleid, programma’s én huisvesting.
Van visie naar praktijk
Leren in de klas én leren in, met, van en over de natuur gaan hand in hand — ondersteund door beleid, programma’s en huisvesting die duurzaamheid verankeren.
Tijdens de eerste landelijke NDE-conferentie op vrijdag 23 januari 2026 in krijg je: • Praktijkverhalen van Arnhemse schoolbestuurders, directeuren en leerlingen • Inspirerende visies van twee wethouders op natuurinclusief onderwijsbeleid • Concrete handvatten om dit ook in jouw gemeente of organisatie te realiseren • Ruimte om ervaringen te delen en samen vervolgstappen te bepalen
Aanmelden
De conferentie vindt plaats van 9.00 tot 13.30 uur, inclusief lunch in de Koninklijke Burgers’ Zoo in Arnhem. Aanmelden vóór 28 november kan hier. Maak het verschil – voor het onderwijs van nu én de wereld van morgen.
In ons dagelijkse werk met docenten, leerlingen en professionals op het gebied van natuur- en duurzaamheidseducatie (NDE) zien we hoe vanzelfsprekend het is voor jonge mensen om zorg voor je medemens en zorg voor je omgeving integraal te benaderen en een plek te geven in het onderwijs. Dat de nieuwe conceptkerndoelen de menselijke en natuurlijke wereld uit elkaar trekken, baart ons zorgen. Voor het opleiden van een nieuwe generatie maatschappelijk betrokken burgers is het essentieel dat een brede benadering van burgerschap wordt gehanteerd.
Daarom roepen we als vereniging GDO samen met docenten, jongeren en maatschappelijke initiatieven de Tweede Kamer op: laat burgerschap óók gaan over zorg voor onze omgeving Met een groep van 30 docentennetwerken, jongerenorganisaties en maatschappelijke initiatieven hebben we deze week een open brief gestuurd aan de leden van de Vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in de Tweede Kamer. Hierin roepen we de Kamerleden op om zorg voor de natuur en de omgeving, nu en in de toekomst, te integreren in burgerschapsonderwijs. Lees de brief
Nieuwe kerndoelen doen geen recht aan adviezen
Adviseurs van onze partner SME en NDE-centra uit ons netwerk hebben met partners vanuit advieskringen voor diverse leergebieden bijgedragen aan de verankering van natuur en duurzaamheid in de nieuwe kerndoelen. Eerder dit jaar hebben we een analyse gemaakt van de aanknopingspunten voor duurzaamheid op basis van de concepten. Uit diverse onderzoeken waar SME de afgelopen jaren aan heeft meegewerkt is het belang naar voren gekomen van het expliciteren van de relatie burgerschap/duurzaamheid. We zijn teleurgesteld dat in de laatste ronde van aanpassingen zo veel werk ongedaan is gemaakt (of een dergelijke verwoording).
Integraal onderdeel
Ook in de Agenda Natuurinclusief 2.0 is de ambitie vastgelegd dat het je (leren) verhouden tot je natuurlijke omgeving als integraal onderdeel van burgerschap gezien word en als dusdanig wordt verwerkt in de nieuwe kerndoelen van het funderend onderwijs (po en onderbouw vo). Daartoe hebben diverse partners vanuit het domein Onderwijs, dat wordt getrokken vanuit GDO, de afgelopen jaren belangrijke inbreng geleverd in het actualisatieproces. Nu de definitieve concepten zijn gepubliceerd, heerst onvrede over het resultaat.
Voor onze jaarlijkse GDO2daagse zijn we op 11 en 12 september 2025 te gast bij NDE Breda. Deze dagen komen leidinggevenden van natuur- en duurzaamheidscentra en ambtenaren met natuur- en duurzaamheidseducatie/participatie in hun portefeuille bijeen om kennis en ervaring uit te wisselen.
We gaan met elkaar aan de slag met het thema: Stad in een Park: met NDE de wijken in en hoe werk je samen in en met het gemeentelijk netwerk?
Parkboerderijen als groene ontmoetingsplekken
NDE Breda is een gemeentelijke afdeling, gehuisvest in Boerderij Wolfslaar. De gemeente is sinds mei dit jaar National Park City: Stad in een Park. Een fantastische kans voor de afdeling om meerdere locaties te positioneren als Parkboerderijen. Dit zijn groene ontmoetingsplekken waar meerdere gemeentelijke beleidsdoelen dichtbij en tastbaar bij de bewoners kunnen worden gebracht, van NDE tot circulair en inclusie.
Op donderdag gaan we in gesprek over deze aanpak en wat er nodig is om dit – ook elders – te realiseren. Hoe kunnen we de educatieve kant doorontwikkelen op fysieke plekken? Op welke manier kunnen we onze maatschappelijke impact vergroten en wat is daarvoor nodig (anders dan geld)? En hoe kunnen we hiermee bijdragen aan een groene en gezonde leefomgeving?
En hoe pak je in zo’n groot programma je rol als partner binnen de gemeente? Hoe positioneer je je richting onderwijs en samenleving. Wat vraagt dit van jou als persoon in jouw rol/functie/ organisatie?
Landelijke ontwikkelingen en groei netwerk
In de ochtend komen de landelijke NDE-ontwikkelingen aan bod en wat die kunnen betekenen voor de lokale NDE-organisaties en ons netwerk. Op vrijdag staat een gesprek op de agenda over de ontwikkeling van onze vereniging en het meerjarenplan, ook in relatie tot de samenwerking met SME en vSKBN. Daarnaast staat de pilot Combinatiefunctie en onze rolontwikkeling richting onderwijs op de agenda.
Kortom, een prachtig programma voor een energieke GDO2daagse, de elfde editie alweer!
Almere is de winnaar van de Gouden Wortel 2025. De gemeente ontving deze prijs op vrijdag 23 mei tijdens de Week van de Schooltuin voor haar inspirerende ondersteuning van het schooltuinieren. De eerste Publieksprijs is gewonnen door de gemeente Leiderdorp!
Voor de Gouden Wortel verkiezing zijn gemeenten opgeroepen een vlog in te sturen over het belang van schooltuinieren, hoe dit aansluit bij en is geborgd binnen gemeentelijk beleid en de manier waarop zij de schooltuin ondersteunen. Inzendingen kwamen dit jaar uit Buren, Ede, Leiderdorp en Leeuwarden en Almere.
Aansluiten bij beleidsterreinen
,,Alle inzendingen brengen die verschillende facetten mooi in beeld. De ondersteuning is in elke gemeente anders. Het vrolijke filmpje van de gemeente Almere maakt heel duidelijk welk profijt een schooltuin biedt, dat het schooltuinieren aansluit bij kerndoelen van het onderwijs en de diverse beleidsterreinen van een gemeente raakt. Van samenwerking en zorgzaamheid tot gezondheid en natuur. Almere investeert ook in deze financieel lastige tijden in schooltuinen in alle wijken en is daarmee een heel mooi voorbeeld voor de rest van het land. We reiken daarom met veel genoegen de Gouden Wortel 2025 uit aan Almere”, aldus Marjan van Creij, van het ministerie van LVVN en het rijksprogramma Jong Leren Eten, namens de jury.
‘Belangrijk voor elk kind’
Wethouder Jesse Luijendijk reageerde trots: ,,Als gemeente Almere lopen wij voorop met het hebben van een voedselstrategie. Schooltuinieren is een logische vervolgstap om voedsel dichter bij de inwoners en de kinderen te brengen. Zij leren zo over de oorsprong van hun eten, en over het leven, de dieren en de planten. Ze zijn buiten en wroeten weer lekker met hun handen in de aarde. Dit is belangrijk voor elk kind.”
In samenwerking met de gemeente heeft Stad & Natuur al op veel locaties schooltuinen gerealiseerd, verspreid over de hele stad. En er komen er nog meer bij. ,,Een schoolvoorbeeld’’, aldus Thijs van der Meulen van de Alliantie Schooltuinen.
De Gouden Wortel en de Week van de Schooltuin zijn in het leven geroepen door de Alliantie Schooltuinen en Jong Leren Eten. In deze week, van 19 tot en met 23 mei waaraan meer dan 12.000 kinderen meedelen, zijn de schijnwerpers gezet op het belang van het schooltuinieren, en op gemeenten die het schooltuinieren op een inspirerende manier ondersteunen.
‘In steeds meer gemeenten’
Marjan van Creij van LVVN en Jong Leren Eten: ,,Bij voedseleducatie hebben we iedereen nodig. Het is fantastisch om te zien dat steeds meer gemeenten dit oppakken. Kinderen leren in de schooltuin ook dat er best veel komt kijken om hun worteltjes en radijsjes te laten groeien. Dat draagt bij aan inzicht in de waarde van voedsel en waardering voor onze agrariërs.’’
Jury Gouden Wortel
De jury van de Gouden Wortel 2025 werd naast Marjan van Creij gevormd door Ignas van Schaick (EMS, Schooltuinfilm), Irene Harmsen (zelfstandig onderwijsadviseur) en Sjoerd Grootendorst, schooltuinmeester van de winnende gemeente Groningen in 2024.
Wereldrecord Schooltuinles
In de Week van de Schooltuin werd ook het Guiness Wereld Record Schooltuinles behaald. Maar liefst 3.768 kinderen uit het hele land deden donderdagochtend mee aan de recordpoging. Daarmee is het oude record van 539 deelnemers doorbroken! Bij de Wilgenhof van Natuurstad in Rotterdam – waar leerlingen al meer dan 100 jaar zelf hun groenten en fruit mogen telen – werd de recordpoging feestelijk afgetrapt.
Kun je wel wat hulp gebruiken om het schooltuinieren in jouw gemeente een steuntje in de rug te geven? Of ben je al begonnen, maar heb je vragen? Kom naar de digitale masterclass op 21 mei.
Van 16.00 tot 17.00 uur wordt informatie gedeeld over wat gemeenten kunnen doen, hoe andere gemeenten dit aanpakken en kun je vragen stellen. Aanmelden kan via dit formulier. Dan ontvang je van tevoren een link.
Gemeentelijke beleidsterreinen
De Masterclass is onderdeel van de Week van de Schooltuin. In deze week zetten we de schijnwerpers op het belang van het schooltuinieren. Ook wordt de Gouden Wortel uitgereikt aan de meest schooltuinvriendelijke gemeente. In de schoolmoestuin wordt het zaadje geplant voor een gezonde en natuurbewuste generatie. Het is een ideale omgeving voor natuur- en duurzaamheidsonderwijs in de praktijk. De schooltuin speelt bovendien een belangrijke rol bij groeiende uitdagingen op het gebied van voedsel en gezondheid, bewegen, klimaat, biodiversiteit en samenleven. En sluit daarmee aan op tal van gemeentelijke beleidsterreinen.
Lees ook dit DUO onderzoek naar het draagvlak voor schooltuinieren onder leerkrachten.
Initiatiefnemers
De Week van de Schooltuin is een initiatief van Alliantie Schooltuinen en Jong Leren Eten. De Alliantie Schooltuinen zet zich in om elk kind in de basisschooltijd toegang te geven tot een schooltuin. Zelf zaaien, verzorgen en oogsten van groente en fruit draagt bij aan meer kennis over en betrokkenheid bij voeding en natuur. Een schooltuin is een plek waar alle kinderen tot bloei kunnen komen! Vereniging GDO is partners in de Alliantie, samen met IVN Natuureducatie, Beleef & weet en ondernemers Rob Baan en Simon Groot.
Binnen het Jong Leren Eten programma werken het Rijk, kinderopvang, scholen, lokale overheden en maatschappelijke organisaties samen. Het doel? Kinderen en jongeren in aanraking brengen met kennis en activiteiten over voedsel, zodat ze zelf gezonde én duurzame keuzes kunnen make
Vier jaar geleden onderzocht DUO Onderwijsonderzoek & Advies voor de Alliantie Schooltuinen het draagvlak voor schooltuinieren onder leerkrachten. Maar wat is er veranderd sinds de Alliantie actief is? Het werd tijd om de balans op te maken en het onderzoek te laten herhalen.
Wat blijkt? De schooltuin bloeit! Het aantal leerkrachten dat actief gebruik maakt van de schooltuin steeg bijvoorbeeld van 19% in 2021 naar 27% in 2025. Een indrukwekkende groei – en een duidelijk teken dat onze inzet zijn vruchten begint af te werpen. En waar ondersteuning beschikbaar is – via NDE-centra, moestuincoaches of vrijwilligers – wordt het schooltuinieren sneller en succesvoller opgepakt.
Schooltuin wint terrein
Maar liefst 85% van de leerkrachten staat positief tegenover het schooltuinieren. Zij zien de tuin als een waardevolle aanvulling op het reguliere onderwijs: kinderen leren er waar hun voedsel vandaan komt, doen ervaring op met zorg en verantwoordelijkheid, én ontwikkelen andere vaardigheden dan ze in het klaslokaal opdoen.
Grote provinciale verschillen
Hoewel nog steeds minder dan de helft toegang heeft tot een schooltuin, zitten we inmiddels wel heel dicht tegen het kantelpunt aan (48%). Een opvallende aanvulling is dat dit per provincie wel erg uiteenloopt. In Zeeland heeft bijvoorbeeld maar liefst 76% van de meesters en juffen beschikking over een schooltuin, in Flevoland is dit slechts 25%.
Ook de animo om daadwerkelijk aan de slag te gaan met schooltuinieren, als die mogelijkheid er is, is per provincie heel verschillend. In het noorden van het land (Groningen, Friesland, Drenthe) wordt veelvuldig gebruik gemaakt van de aanwezige schooltuin. In de provincie Groningen, die er met kop en schouders bovenuit steekt, geldt dit voor maar liefst 83% van de leerkrachten. Ook in Zeeland is het schooltuinieren met 75% actieve docenten goed geworteld. Opvallend is dat er in de provincie Noord-Holland wel veel mogelijkheden zijn om te schooltuinieren, maar dat de animo onder leerkrachten hier met slechts 51% tegenvalt.
Belang van voldoende ondersteuning
Het goede nieuws is dat veel leerkrachten die nu niet schooltuinieren aangeven dat ze dit wel zouden willen. Wat houdt ze dan tegen? Geen tijd en het ontbreken van ondersteuning worden genoemd als redenen om niet in de schooltuin aan de slag te gaan. En dat is zonde, want wie eenmaal begint, is enthousiast. Waar ondersteuning beschikbaar is – via NDE-centra, moestuincoaches of vrijwilligers – wordt het schooltuinieren sneller en succesvoller opgepakt.
‘Elk kind toegang tot een schooltuin’
GDO is mede-initiatiefnemer van de Alliantie Schooltuinen, samen met IVN Natuureducatie, tuinbouwondernemers Simon Groot en Rob Baan en Adviesbureau Beleef en Weet. Gesteund door het programma Jong Leren Eten en het toenmalige Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit namen zij in 2021 het initiatief voor deze alliantie met de sterke wens om elk kind op de basisschool toegang te geven tot een schooltuin.
De Staat van het Duurzaam Onderwijs is weer gepresenteerd door de Coöperatie Leren voor Morgen, waarvan GDO lid is. Duurzaam onderwijs biedt niet alleen kansen voor het welzijn van jongeren, hun leerprestaties en het werkgeluk van hun docenten, maar ook voor het aanpakken van maatschappelijke uitdagingen als klimaatverandering, verlies aan biodiversiteit en ongelijkheid.
Steeds meer jongeren, onderwijsprofessionals, werkgevers en beleidsmakers zien dan ook het belang van duurzaam onderwijs. Scholen zetten stappen in het curriculum, de pedagogisch-didactische aanpak, professionalisering van docenten, samenwerking met de omgeving én in de bedrijfsvoering. Tegelijkertijd zijn veel duurzaamheidsinitiatieven nog kwetsbaar.
De conclusies herkennen we uit ons netwerk: er zijn veel duurzame initiatieven binnen scholen, maar er is ook meer beperkte capaciteit beschikbaar en daardoor blijven veel initiatieven ad-hoc.
GDO werkt met onze partner SME aan een onderwijssysteem waar duurzaamheid integraal onderdeel van is. Bijvoorbeeld door samen met de NDE-centra uit ons netwerk te werken aan hun rol als lokale partner voor scholen. Dít is het moment om door te pakken en duurzaamheid structureel te verankeren in het onderwijs.
