Bijna 650 basisscholen in het land werken inmiddels aan restafvalvrij! Maar bij degenen die ermee aan de slag willen keert telkens de vraag rond wet- en regelgeving terug. Tijdens onze CoP presenteerde de NVRD de leidraad: Afvalscheiding op scholen: hoe regel ik dat als gemeente? Rijkswaterstaat blikte vooruit op ontwikkelingen, zoals het statiegeld op plasticflesjes. Scholen kunnen zich opgeven als vrijwillig innamepunt en daar ook wat aan verdienen.

Inspiratiedocument en handige tools
Projectleider Sjoerd Kaarsemaker lichtte tijdens de CoP toe dat Rijkswaterstaat, de vereniging GDO en Adviesbureau SME de afgelopen vier jaar gemeenten afvalinzamelaars en schoolbesturen hebben ondersteund in het nemen van stappen en houden van pilots bij het scheiden van afval op basisscholen. Dit heeft geleid tot onder meer een inspiratiedocument vol praktijkvoorbeelden en een overzicht van hulpmiddelen (goede inzamelbakken, communicatiemiddelen, factsheets, FAQ). Al deze informatie is te vinden op VANG Buitenshuis.

Volgorde
Wil je beginnen met afval scheiden op basisscholen, dan is deze volgorde van aanpak belangrijk:
1) Afvalinzameling regelen met de betrokken partijen
2) Hulpmiddelen op orde
3) Ondersteuning bij de invoering
4) Educatie
Voor natuur- en duurzaamheidscentra die een vraag krijgen vanuit scholen of gemeenten of het zelf willen aanjagen: jouw rol begint bij het informeren en bijeenbrengen van partijen. Benut de voorbeelden.
In 2020 zijn samen met natuur- en duurzaamheidscentra de hulpmiddelen doorontwikkeld en aangevuld, afgestemd op de behoefte uit de praktijk. Ook is een aanzet gegeven tot een gezamenlijke aanpak in zes regio’s. Door corona heeft dit laatste vertraging opgelopen.

Leidraad NVRD
NVRD De Nederlandse Vereniging van Reinigingsdiensten Nederland (NVRD) heeft in april 2020 het manifest ‘Meer afvalscheiding bij scholen’ opgesteld. Een van de barrières waarmee gemeenten te maken krijgen als ze – in combinatie met de inzamelroute voor huishoudelijk afval – aan de slag willen met gescheiden afvalinzameling op scholen zijn de verschillende rechtsgebieden (Wet Markt en Overheid, Wet milieubeheer, Mededingingswet en Wet op de vennootschapsbelasting). Dit vergt een zorgvuldige besluitvorming van gemeenten. Om haar leden te ondersteunen is nu ook een leidraad beschikbaar: Afvalscheiding op scholen: hoe regel ik dat als gemeente?
Evelien Mertens van de NVRD lichtte tijdens de CoP diverse stappen toe, afhankelijk of de gemeente inzamelt met een eigen reinigingsdienst, of een overheidsbedrijf of een gemeenschappelijke regeling inzamelt. En wat daarbij de juridische en belastingtechnische gevolgen en risico’s zijn.
Een van de risico’s ligt in het winststreven in het kader van de Wet op de vennootschapsbelasting. De NVRD probeert te onderbouwen bij belastingdienst en ministerie van I&W dat er geen sprake is van winststreven voor gemeenten bij het ophalen van afval op school. Een uitspraak hierover wordt verwacht in 2021.

Rijkswaterstaat
Henk Dillingh van Rijkswaterstaat gaf een overzicht van de ontwikkelingen in eigen land en in Europa:
• 1 januari 2021: nieuwe regels voor afvalscheiding.
• 1 juli: statiegeld op plasticflesjes. Tip: scholen kunnen zich opgeven als vrijwillig innamepunt en daar ook wat aan verdienen. Meer informatie vind je op www.statiegeldnederland.nl.
• 3 juli: verbod op de handel in (plastic) kunststof borden, bestek, roerstaafjes, wattenstaafjes e.d.
• Uiterlijk 31 december 2024: Producenten (van verpakkingen) moeten kosten dragen van een landelijk dekkend en passend innamesysteem. Daarmee komt het onderscheid tussen bedrijfsafval en huishoudelijk afval deels te vervallen.

In de ons omringende landen geldt een minder sterke scheiding tussen huishoudelijk- en bedrijfsafval. De Nederlandse regelgeving schuift steeds meer op naar die van de Europese regelgeving, wat perspectief biedt voor gescheiden afvalinzameling bij scholen.
Gemeenten kunnen ook nu al afval inzamelen bij meer locaties dan alleen bij huishoudens, stelt Henk Dillingh. Ze moeten vooral beslissen: wat willen wij?