Samenwerken aan waterbewustzijn bewoners en groene tuinen was de insteek van de bijeenkomst op 12 maart bij Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier in Heerhugowaard.

De bijeenkomst werd geopend door Jean Eigeman, bestuurlijke moderator van GDO met een korte presentatie over het waarom van de bijeenkomst, het belang van schakelen naar andere manieren van werken door overheden om de duurzaamheidsdoelstellingen te bereiken.

Het is zaak hierbij de kracht van de samenleving te benutten en minder actieve bewoners te informeren, inspireren en mogelijk te activeren. De NME centra zijn leerplaatsen voor natuur- en duurzaamheids-educatie voor jong en oud. Rond klimaatadaptatie zijn de centra al gestart. In het GDO bidboek Hoe betrek je bewoners betrekken bij klimaatadaptatie? is ter inspiratie een aantal voorbeelden opgenomen. 
Alle kinderboerderijen en bezoekers klimaatbestendig en waterbewust 
is een handreiking voor kinderboerderijen en NME centra maar de voorbeelden kunnen overal worden benut. Het is geschreven met brede groep stakeholders. 

Betrekken bewoners
In een inspirerende presentatie van Jan Wijn volgde een nadere uitwerking van de zoektocht van HHNK naar het betrekken van de bewoners. SAMEN: stimuleren, activeren, motiveren, evalueren en navigeren is daarbij een mooie leidraad. Mooie uitdaging: want 15% van de bewoners gaat echt aan de gang, 35 % wil wel maar weet niet hoe, 30% twijfelt of het nou wel echt nodig is en 20 % wil niets doen.

Jean Eigeman interviewt vervolgens 3 mensen en geeft ook de deelnemers ruimte om mee te doen in het gesprek.
Anneke van Veen (ambassadeur Water van GDO) geeft aan dat het vormen van brede coalities misschien tijd kosten maar absoluut lonen. Zoals met tuincentra en met woningcorporaties. De samenwerking met Tuinbranche NL is geconcretiseerd in een handboek voor de tuincentra met daarin voor eenieder (klant/medewerkers tuincentra/bewoner) bruikbare infobladen. De bladen zijn afzonderlijk te downloaden op de site van Tuinbranche Nederland. 
Corporaties starten ook met het onderwerp, om schade aan panden te voorkomen maar ook om te werken aan leefbaarheid in de wijken, gezondheid en sociale cohesie.

Cynthia Tuijl van NME centrum MAK Blokweer in Hoorn dat illustreert de kracht van de samenleving door het bestaan en bloeien van MAK Blokweer zelf. Gestart vanuit een bewonersinitiatief! Er is een beperkte betaalde staf en een grote groep vrijwilligers actief. Samen met De Helderse Vallei en het Zaans Milieucentrum worden programma’s ontwikkeld, de fysieke opstellingen rouleren. Dit werkt erg goed. De focus is vooral gericht op de jeugd, hoewel duidelijk is dat de ouders meeliften. Er zijn 35.000 bezoeken per jaar.

Willem Stam van de gemeente Den Helder vertelt dat in Helder er een nauwe samenwerking is ontstaan tussen NME centrum De Helderse Vallei en de gemeente. De locatie is een bijzonder waardevolle plek in de stad, waar veel gebeurt. Waar mensen zich ook thuis en betrokken voelen. Met De Helderse Vallei worden concrete samenwerkingsprojecten opgetuigd en uitgevoerd. De samenwerking rond de aanpak van wijken gebeurt nog niet echt, dat zou in processen kunnen worden ingevoegd.

Meekoppelkansen
Na de pauze werd in groepen nagedacht over meekoppelkansen, en de mogelijkheden voor de inzet van het NME veld.

In de eerste groep met Anneke van Veen komen de volgende zaken aan de orde.
In Zaanstad worden wijk(delen) heringericht. Plekken waar nu veel wateroverlast is. Partners zijn o.a. de GGD, het gesprek met de corporaties wordt gestart. De bewoners worden geïnformeerd, maar nog niet betrokken. Het NME veld kan hierbij van betekenis zijn.
In Heerhugowaard zijn er eveneens herinrichtingsgebieden en nieuwbouwprojecten waarvoor hetzelfde geldt. Bij de nieuwbouwprojecten zouden ontwikkelaars en nieuwe bewoners/kopers kunnen worden gestimuleerd om groene tuinen aan te leggen (rol NME).

Groenbeheer
Aanvullend: het groenbeheer. De wijkopzichter ziet regelmatig bijvoorbeeld 4 meter brede voetpaden. Samen met de bewoners nadenken over het vergroenen van wijken zou tevens het gesprek starten over de eigen inzet (zelfbeheer, vergroenen van tuinen, aanleg moestuinen). Inzet NME kan hier ene bijdrage aan leveren. Helaas is het NME veld in Heerhugowaard zelf klein. 
In BUCH gebeurt al veel, onder andere in nieuwbouwprojecten (voorbeeldtuinen). Er is een waterdag, er zijn subsidies voor groene tuinen, er worden wijksafaris gehouden.
Soms wordt het hele onderwerp vergeten bv bij de projecten die waren stilgelegd ten tijde van de crisis en nu starten. Het is lastig de eigen collega’s allemaal 100% betrokken te krijgen, dit een actie met GDO kunnen zijn.

Bewustwording
In Den Helder is een goede samenwerking met De Helderse Vallei, zoals eerdergenoemd. De inzet van het NME veld bij de aanpak van wijken zal een aanvulling zijn. Thema’s bewustwording (van bewoners, en zoektocht naar wat leeft in een buurt (zoals wens inzet op stadslandbouw, inzet gezondheid). Ook kan de Helderse Vallei helpen bij de bewustwording van de collega’s.
Rainproof is actief in Amsterdam onder het Noordzeekanaal, zou goed zijn om te kijken waar HHNK en Rainproof elkaar kunnen versterken.
Vanuit het Groenspoor Noord-Holland wordt het ontbreken van aandacht voor de bedrijventerreinen benadrukt. De eigendoms- en beheersituatie is daarbij een lastige factor. 

Ondersteuning door HHNK
HHNK geeft aan dat zij graag de inliggende gemeenten ondersteunt. Duidelijk is dat nu vaak ieder zelf op ontdekkingsreis is. Er wordt gezocht naar dat wat gemeenten kan helpen. Gemeenten omdat die dichter bij de bewoners staan.
Daarbij wordt gedacht aan een gezamenlijke website, met bv ook subsidiemogelijkheden. De relatie met de Omgevingsvisie is daarbij een belangrijk punt. Dingen dubbel doen moet worden voorkomen. De afstemming tussen de communicatie en educatieafdelingen is dikwijls niet optimaal. Hiervoor moet aandacht komen. De Klimaatbus is een kansrijk project, waar een goede samenwerking op ontstaat. 

Activeren
In de tweede groep met begeleiding van Jean Eigeman komen de volgende zaken aan de orde.
Alkmaar heeft in de wijk De Hoef de afkoppeling samen met bewoners ter hand genomen. Daarin staat een heel actieve informatievoorziening centraal. Er is ook een relatie gelegd et het groen in de wijk. Het activeren om bewoners in hun tuinen mee te laten doen, gebeurt nog mondjesmaat.
Overigens wil Alkmaar de gekozen werkwijze uitrollen naar andere wijken. Alkmaar is ook actief met het stimuleren van nieuwe vormen van NME ( hierbij zijn actieve groepen inwoners betrokken o.m. Studio Leegwater en de Hortus).

Spanning
In Hoorn is men in het gebied van de Venenlaan actief aan de slag met afkoppeling. Ook hier staat het informeren centraal en zijn bewoners actief bij het beïnvloeden van het ontwerp. Dat geeft soms ook spanning omdat inwoners  niet altijd hetzelfde denken over evenwicht tussen b.v. ruimte voor auto’s en ruimte voor groen (bomen). In een ander deel van Hoorn heeft de gemeente ‘carte blanche’ gegeven aan de inwoners. Daar loopt men nu wel aan tegen verweer vanuit de meer technisch georiënteerde onderdelen van de organisatie. Ook in Hoorn wil de gemeente op basis van de ervaring opgedaan, de werkwijze verder uitrollen. Overigens is er nog geen sprake van activeren om op eigen terrein maatregelen te treffen en MAK Blokweer is als NME centrum niet betrokken in de specifieke situatie.

Nieuwe wijk
Heemskerk heeft het betrekken bewoners toegepast bij de ontwikkeling van een nieuwe wijk. Men heeft in die nieuwe wijk geen riool aangelegd en van de ontwikkelaars geëist dat in de tuinen voorzieningen zijn meegenomen die bij eigen waterbeheer passen. In de informatie avonden is aandacht besteed aan de mogelijkheden die de inrichting van de tuinen biedt. Dat slaat aan, ook bij bewoners die in de buurt wonen die tegen het nieuwbouwdeel aan ligt. Het materiaal dat getoond is in de plenaire sessie is zeker bruikbaar. Heemskerk gaat daar mee door nu binnenkort de nieuwe bewoners hun woningen gaan betrekken.
Beverwijk start met het proces van bewonersparticipatie in het waterbeheer. Er is een nieuwe medewerker aangetrokken (aanwezig) die vanwege haar ervaring op o.m. dat proces is gezet.
Heerhugowaard gaat de komende jaren aan de slag met verdichting en nieuwbouw rond het station. Daarbij zal men zeker met nieuwe principes aan de slag gaan. Omwonenden zijn er nog niet zoveel.

Vervolgstappen
De resultaten van de twee sessies zijn niet meer uitgewisseld. Wel is gezamenlijk vastgesteld dat de bijeenkomst veel nut heeft gehad en dat het de moeite loont om over vervolgstappen na te denken. Het is zaak om daar de NME centra actief in te betrekken.
GDO zal in overleg met HHNK, het Klimaatnetwerk Noord Holland en de NME centra voorstellen ontwikkelen. Het is belangrijk dat ook de provincie en het rijk (I&W) hierbij kunnen aansluiten.