Energie

Bewoners betrekken bij energietransitie. Dat is de grote opgave voor de komende jaren. NME-centra in het land verzorgen gezamenlijke inkoopacties, en geven in een energieloket inzicht in wat je kunt verdienen met energiebesparing en zelf opwekken. Via de kinderen kunnen op dit thema ook ouders worden bereikt. Bijvoorbeeld met praktisch techniekonderwijs over groene energie of het maken van een windmolen. Bekijk de voorbeelden.

Zonnepanelen op scholen

Ook daken van scholen zijn geschikt voor zonnepanelen. In Hoofddorp is NMCX samen met schoolbesturen de gemeente een samenwerking gestart om scholen te helpen aan zonnepanelen. De Montessorischool heeft als eerste maar liefst 188 zonnepanelen liggen. Wethouder energietransitie Jurgen Nobel: ,,Wij vinden het belangrijk dat er vooral op gebouwen veel zonnepanelen komen. Stroom opwekken op schooldaken is een mooi voorbeeld van hoe we veel stroom kunnen opwekken en tegelijkertijd ons mooie polderlandschap kunnen behouden.”

Groene energie - praktisch techniekonderwijs

Duurzame energie is een onderwerp dat zich heel goed leent voor technologieonderwijs. Met de leskist Groene Energie van NME Den Haag experimenteren leerlingen met drie vormen van duurzame energie: zonne-energie, aardwarmte en windenergie.

Energy Battle

Deelnemers aan de Energy Batlle trachten in een bepaalde periode zo veel mogelijk energie te besparen. In de Haarlemmermeer deden acht sportverenigingen dat een jaar lang. Ze kregen daarbij tips en ondersteuning van duurzaamheidscentrum NMCX. Gezamenlijk realiseerden ze een besparing van 160.000 kilowattuur! Dit komt overeen met het jaarlijks stroomgebruik van 46 huishoudens (ruim €29.000,- aan energiekosten). Ook is een uitstoot van bijna 100.000 kg CO2 voorkomen. De winst ging naar voetbalvereniging Kagia uit Lisserbroek.

Energieloket

Het energieloket van Deurne is gevestigd in NME-centrum De Ossenbeemd. Hier kunnen bewoners terecht voor informatie over spouwisolatie, een warmtepomp, zonnepanelen. Ook zijn er brochures beschikbaar en kunnen bezoekers meer inzicht krijgen over wat energiebesparende maatregelen inhouden. Ook worden er drukbezochte informatieavonden gehouden van de coöperatie Energyport Peelland (EPP).

Energyparty

Tijdens een Energy Party krijgen de deelnemers inzicht in hun eigen energieverbruik en leren over de mogelijkheden om energie te besparen en zelf energie op te wekken. De deelnemers delen ook hun eigen kennis en ervaring over de energiebesparende maatregelen die zij al genomen hebben. Een Energy party wordt geleid door een vrijwillige energiecoach. Wie interesse heeft in een of meerdere maatregelen kan bij de energiecoach terecht voor meer informatie en te nemen (vervolg)stappen.

Op warmtesafari in de straat

De Groene Belevenis in Leusden verzorgt voor de gemeente het Energieloket IkWilWatt. Hier kunnen inwoners terecht kunnen voor hulp bij energiebesparing en verduurzaming van hun woning. Het Energieloket leidt energiegidsen op die bewoners helpen om energiebesparende maatregelen te nemen in hun huis. Een van de manieren om inzicht te krijgen in energie- en luchtlekken is met een warmtecamera foto’s maken van de gevels. Dat kan per woning, maar in Leusden is een energiegids op ‘warmtesafari’ gegaan en heeft een hele straat in beeld gebracht om de foto’s gezamenlijk met de bewoners te bespreken. Dat roept heel wat vragen op.

Henriette Former van IkWilWatt wijst erop dat bewoners een warmtescan kunnen laten uitvoeren en met een CO2-meter kunnen langskomen. Bewoners krijgen uitgebreide informatie over ventilatie en isolatiemogelijkheden.

Lees meer

Grondstoffen & Circulaire economie

Grondstoffen & circulaire economie

Afvalvrije scholen en zwerfafval zijn actuele thema’s waaraan NME-centra samenwerken met onze partners Nederland Schoon en Rijkswaterstaat. Ook werken ze samen aan het ontwikkelen van lesmateriaal en activiteiten rond afval = grondstof en circulaire economie.

Afvalvrije scholen

Thuis leren kinderen afval scheiden, maar op school gaat het anders vanwege bestaande contracten met afvalinzamelaars. Dat moet anders! NME centra begeleiden het project Afvalvrije scholen. Enthousiasme en doorzettingsvermogen is nodig bij directies, leerkrachten, medewerkers van gemeenten en afvalinzamelaars. Samen met Rijkswaterstaat is een inspiratiegids met praktijkvoorbeelden gemaakt en tal van handvatten om scholen afvalvrij te maken.

Dromen over reststromen

‘Dromen over reststromen’ is door Stad & Natuur ontwikkeld in opdracht van de gemeente Almere ter gelegenheid van de opening van het lokale Upcycle Center. Doel: ontwikkelen onderzoeks- en ontwerpvaardigheden en zelf op zoek gaan naar geschikte bronnen. Leerlingen van groep 8 gingen vol overgave aan de slag met het creëren van nieuwe producten uit restafval. Het aanbod is uitgebreid met een quickscan van een uur waarbij leerlingen op school actief aan de slag gaan met het scheiden van afval, een excursie naar het Upcyclecentrum waar leerlingen kennismaken met upcyclen en circulaire economie in de praktijk en een poster over verschillende afvalstromen.

Plastic soep = linke soep

Vijf NME-centra hebben deze leskist samen ontwikkeld en in de praktijk getest. In vier lessen krijgen leerlingen in korte tijd veel inzicht in de materie en de ernst ervan. Ze leren over plastic soep, doen ervaringen op met bioplastics en microplastics en worden uitgedaagd om na te denken over hun eigen handelingsperspectief om de plastic soep in zee tegen te gaan. De leskist is behalve voor groep 8 van de basisschool ook geschikt voor onderbouw VO/VMBO.

Circulair huishouden

Wat betekent circulaire economie – meer scheiden en producten vaker repareren of delen met de buren – voor jouw huishouden? Hoe doe je dat samen met je buren of stadsgenoten en hoe bereik je producenten en winkelketens om hun aanbod te veranderen? Natuur en Milieu Overijssel organiseerde een themabijeenkomst om inspiratie op te doen, mee te praten en ideeën uit te wisselen.

Natuur & Biodiversiteit

Rond Natuur & Biodiversiteit bieden NME-centra een groot aantal activiteiten en projecten aan. Van lessen op school en op locatie tot het vergroenen van de schoolpleinen, straten en wijken, evenals projecten rond natuur en natuurbeleving.

GROENMEE!

GROENMEE! staat voor groene participatieactiviteiten waarin CNME Maastricht met inwoners samenwerkt aan meer groen in de stad. Dat kan heel groots, maar ook op kleine schaal, zoals een project geventuintjes of samen de straat fleuriger maken. Of een workshop Makkelijk Groen, georganiseerd met een woningbouwcorporatie.

Natuur over de drempel

Niet iedereen kan eenvoudig en zelfstandig naar buiten, bijvoorbeeld kwetsbare ouderen en cliënten van woon- en zorgcentra die verminderd mobiel zijn. Daarom brengt De Groene Belevenis in Leusden natuur over de drempel. De Groene Belevenis werkt daarbij samen met diverse zorgcentra en een welzijnsinstelling, waarvoor het onder anderen vrijwilligers en mantelzorgers opleidt. Zij knopen met bewoners een gesprek aan over de natuur, over herinneringen aan vroeger, buiten spelen of het werken op het land.

Nederland Zoemt

Het gaat niet goed met de wilde bij. Van de 358 soorten wilde bijen die in Nederland voorkomen is ruim de helft bedreigd. Ook voor ons heeft dat grote gevolgen, want 80% van de eetbare gewassen is afhankelijk van bestuiving. Voor de landelijke campagne Nederland Zoemt heeft GDO een serie Zoemsessies verzorgd en gemeenten geïnformeerd over bijvriendelijk groenbeleid en – beheer. Gemeenten kunnen in aanmerking komen voor de titel Bijvriendelijke gemeente.

SDGs

Duurzame Ontwikkelingsdoelen

“Educatie is het krachtigste wapen dat we nu kunnen gebruiken om de wereld echt te veranderen.”
– Nelson Mandela

Lokale organisaties voor natuur- en duurzaamheidseducatie ondersteunen scholen bij het verduurzamen van gedrag, schoolorganisaties en lesprogramma’s. Daarbij sluiten zij aan bij wat scholen al doen rond thema’s zoals burgerschap, voeding of hygiëne. Bestaande lessen, spellen en workshops kunnen aansluiten op de Duurzame Ontwikkelingsdoelen en er wordt nog meer ontwikkeld. Zodat de kinderen leren hoe alle kennis die zij ophalen te linken is aan innovatieve oplossingen voor een duurzame toekomst.

Werelddoelen in beeld

Kinderen via beeldende kunst bekend en betrokken maken met de 17 Sustainable Development Goals (SDGs) voor 2030. Met dit project heeft CNME Maastricht en regio een verbinding weten te maken tussen de leerlingen van tien basisscholen, cultuur en een verre van gemakkelijk onderwerp. 250 leerlingen brachten hun eigen handelen in relatie tot de SDGs in beeld. Hierbij werkte CNME samen met organisatoren en fotografen van het Maastricht Foto Festival. De door de leerlingen gemaakte foto’s zijn tentoongesteld op het Tapijnterrein van de Universiteit in Maastricht. Met dit project won CNME de GDO Innovatieprijs 2021. Het project kreeg ook navolging bij NMCX in de gemeente Haarlemmermeer.

Hoe draag jij je steentje bij?

Om 4 jaar SDG’s te vieren ontwikkelde CNME Maastricht en regio een les die tijdens de Act For Global Goals dag werd gegeven aan 750 kinderen van groep 7 en 8 tegelijk. De 25 gastdocenten waren afkomstig uit bedrijfsleven, universiteit, politiek, natuurgidsen. Kinderen en hun leerkrachten hebben goed nagedacht over hoe zij een bijdrage gaan leveren aan de 17 Werelddoelen van de VN.

Speel het 2030 SDGs-spel

Op een inspirerende en duurzame plek, kinderboerderij Ulebelt, kunnen inwoners van Deventer het 2030 SDGs spel spelen! De 2030 SDGs game is een interactief kaartspel dat is ontwikkeld in Japan. Het spel simuleert de wereld tot aan 2030, en jij gaat daar deel van uit maken. Hoe kunnen we de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDGs) van de Verenigde Naties behalen in 2030? Door het spelen van het spel word je je bewust van de effecten van je eigen gedrag en hoe je (samen met anderen) kan bijdragen aan een betere wereld.

Bewoners informeren

Duurzaamheidscentrum Assen informeert bewoners op zijn website hoe de gemeente Assen bijdraagt aan een aantal Global Goals en wat zij zelf kunnen doen. Assen is aangesloten bij de campagne Gemeenten4GlobalGoals. Een belangrijk doel op het gebied van Energie is bijvoorbeeld doel 7: betaalbare en duurzame energie.

Global Schools

De SDGs zijn een mooi uitgangspunt om leerlingen kennis te laten maken met de uitdagingen van de toekomst. Door hier kennis mee te maken op jonge leeftijd kunnen jongeren een duurzame toekomst als referentiekader aannemen in hun eigen leven. Maar het kan lastig zijn om lessen te geven over deze complexe onderwerpen. Global Schools heeft een aantal aantrekkelijke lespakketten ontwikkeld om dit toegankelijker te maken voor scholen en leraren. De lespakketten zijn in het Engels, maar kunnen vrij makkelijk vertaald worden. Ook is er een pagina met linkjes naar relevante TED-talks en andere materialen. De pakketten zijn geschikt voor zowel basis- als middelbaar onderwijs.

Voedsel

Zo’n 40 procent van de voetafdruk van een stad wordt bepaald door de manier waarop ze van voedsel wordt voorzien. Dit komt door de ruimte die voedselproductie wereldwijd inneemt en door de grote behoefte aan fossiele energie voor voedselvoorziening.
NDE-centra bieden lessen en activiteiten om jong en oud bewust te maken van voedsel, de impact op het klimaat en voedselverspilling. Ze ondersteunen hen bij het telen van hun eigen groenten, het samen lokaal inkopen en het opzetten van een voedselcoöperatie. Gezamenlijk is een Top 30 van voedsellessen samengesteld, en er zijn lessen ontwikkeld voor de Week Zonder Vlees. Bekijk de activiteiten.

Beste voedsellessen

Om inzicht te krijgen welk lesmateriaal voor primair onderwijs en kinder- en buitenschoolse opvang (bso) het best past bij het Jong Leren Eten-programma van RVO beoordeelde een werkgroep van ons NDE Netwerk ruim 460 bestaande leermiddelen. Zij selecteerden 39 kwaliteitsproducten, waardoor scholen en bso’s snel een goede keus kunnen maken.

Gratis praatplaten
voor moestuinieren

Geeft jouw organisatie moestuinlessen of zijn er in jouw regio moestuincoaches actief op scholen? Met 8 nieuwe praatplaten op A3-formaat kunnen begeleiders op vernieuwende wijze (extra) verdieping geven aan de lessen.

Aan de hand van de ervaringen en belevenissen in de moestuin geven de praatplaten de leerlingen meer inzicht in verschillende thema’s en (kringloop-) processen. Met ontdekopdrachten, het stellen van doordenkvragen en het voorleggen van stellingen, worden de leerlingen gestimuleerd zelf na te denken over de wereld om hen heen, hun voedsel en mogelijke duurzame(r) en gezonde(r ) keuzes daarin. Een mooi voorbeeld van natuurfilosofie.

GDO heeft deze educatiemiddelen ontwikkeld in samenwerking met Utrecht Natuurlijk, De Groene Belevenis en Omgevingsdienst regio Utrecht. Dit gebeurde in opdracht van Jong Leren Eten. De platen en een handleiding kun je gratis downloaden en ook voor drukwerk vind je de juiste specificaties.

Leermiddelen voor
Week zonder Vlees

Steeds meer mensen doen mee aan de Week Zonder Vlees. Voor de organisatie van deze landelijke campagne ontwikkelden leden uit ons NDE Netwerk vernieuwd lesmateriaal voor de basisschool en het voortgezet onderwijs. Hierin worden leerlingen uitgedaagd een eigen mening te vormen over de impact die vleesconsumptie heeft op ons klimaat. De lessen blijven actueel en kunnen ook buiten deze campagne week worden ingezet.

Moestuin op 3.000 scholen en bso’s met zaden Rijk Zwaan

‘Ieder kind heeft ooit gewerkt in een moestuin’. Dat is een droom van zaadveredelingsbedrijf Rijk Zwaan. Een droom die wij delen. Sinds 2018 verspreiden NDE-centra en Jong Leren Eten pakketten met groentezaden jaarlijks onder 3000 enthousiaste scholen en bso’s. Eis ook digitaal lesmateriaal rond moestuinieren beschikbaar voor thuisonderwijs. Of benut de praatplaten voor moestuinlessen.

Jong Leren Eten

Jong Leren Eten is een programma waarin rijk, provincies, onderwijs en maatschappelijke organisaties samenwerken. Om kinderen en jongeren structureel in aanraking te laten komen met informatie en activiteiten over voedsel. Met als uiteindelijk doel dat kinderen en jongeren leren om gezonde én duurzame keuzes te maken. Voor Jong Leren Eten selecteerden we de beste voedsellessen, maakten we praatplaten voor moestuinlessen en werken we samen rond de zadenactie voor moestuinen van Rijk Zwaan.

Voedselcoops: samen inkopen bij de boer

Een voedselcoöperatie is niet meer dan een afspraak met een groepje mensen, om samen bij een of meer lokale boeren producten in te kopen. Bestellingen, logistiek en distributie houd je in eigen hand en regel je onderling. Dat hoeft niet ingewikkeld te zijn. Heerlijk vers eten, voor een reële prijs en toch een eerlijk inkomen voor de boer. Maar hoe doe je dat? Natuur- en duurzaamheidscentrum De Ulebelt in Deventer organiseert bijeenkomsten om bewoners hiermee op weg te helpen.

Stadslandbouw Nederland

Stadslandbouw Nederland borgt kennis die pioniers afgelopen jaren hebben opgedaan. En we leren, verdiepen, verbinden, zoeken kruisbestuivingen, inspireren en delen. Dat doen we via living labs, educatie en digitaal. Daarbij maken we dankbaar gebruik van de vele partijen die bezig zijn met voedsel van dichtbij, voedselstrategie, voedseleducatie en aanverwante thema’s. Als we met elkaar samenwerken, kunnen we echte stappen maken naar een ander voedselsysteem en een gezonde, groene leefomgeving. GDO is trekker van het netwerk.

Water & Klimaatadaptatie

Hoe betrek je bewoners bij klimaatadaptatie? want… iedereen is waterbeheerder! Iedereen waterbeheerder? Inderdaad. Iedereen die een huis met een tuin bezit, heeft te maken met regenwater dat op het dak of in de tuin valt en is verantwoordelijk voor het goed afvoeren daarvan. NME-centra maken waterbeheer rond straat, huis, school en bedrijf leuk. Laat je inspireren!

Afkoppelen in de wijk

De Ulebelt ondersteunt in opdracht van de gemeente Deventer bewoners bij het afkoppelen en infiltreren van hemelwater in hun eigen tuin. Met ontwerpsessies, voorbeeldmateriaal, plantenlijsten, en berekeningen krijgen bewoners inzicht wat er kan in hun eigen tuin en hoe dat er uit kan zien. Ook de aanleg van groene daken, bijvoorbeeld voor schuren en carports, op wijkniveau, wordt meegenomen. Verder organiseert het centrum gratis (buurt)webinars en een Open tuinendag bij de ‘regenwaterambassadeurs’. Op het terrein van de Ulebelt zijn thematuinen waar bezoekers ideeën kunnen opdoen voor hun eigen tuin. Bekijk ook het filmpje hieronder.

Tuinwedstrijd: Wat doe jij met een ton?

Ontwerp een waterproof versie van jouw tuin, waarbij een regenton de basis is. Dat is de opdracht waarmee bewoners regentonnen en geldprijzen kunnen winnen om de eigen tuin klimaatbestendig te maken. De wedstrijd is onderdeel van de campagne ‘Haarlemmermeer Waterproof’ van de gemeente en NMCX Centrum voor Duurzaamheid. Doel: Haarlemmermeer bestand te maken tegen hevige regenval én het gratis regenwater beter te benutten.

Ulebelt en Urgenda maken met bewoners meer daken groen

Samen met Urgenda realiseerde de Ulebelt in Deventer afgelopen maanden een versnelling van groene daken in de wijk: maar liefst 700 vierkante meter dak werd vergroend. Bekijk het filmpje!

Groen schoolplein als klimaatmaatregel

Een schoolplein kan zo veel meer zijn dan een pauzeplaats. Een groene plek vol beleving en mogelijkheden voor natuureducatie, vergroten van biodiversiteit, leerplek over voedsel én als klimaatmaatregel. Lokale NME-organisaties in het hele land begeleiden scholen bij het plannen, het tot stand brengen via bijvoorbeeld crowdfunding of subsidies en optimaal benutten van zo’n waterproof groen klaslokaal.

Klimaatmarkt: kinderen leggen het uit

Een inspiratiebijeenkomst over watereducatie/ klimaatadaptatie, georganiseerd door GDO en CNME De Rollen leidde tot een samenwerking tussen de gemeente Sittard-Geleen, het dorpsplatform van Einighausen, waterschap Limburg, een basisschool en het CNME. Inzet: bewoners betrekken bij de waterproblematiek in hun dorp met een educatief programma voor groep 8. Tijdens een klimaatmarkt met informatie over aanpassingen rond huis en tuin presenteren de leerlingen rond een watertafel hun kennis aan de bezoekers.

“Bij klimaatopgaven merk ik steeds weer dat mensen blijven hangen op deze vraag: maar hoe ziet dat er dan uit, in míjn tuin? Dus daar zijn we mensen mee gaan helpen. Schetsen, meten, rekenen, voorbeelden laten zien. Samen maken we een ontwerp aangepast op hún wensen en vaardigheden.”
– Estella Franssen, Ulebelt

Onze publicaties

“We weten inmiddels dat juist kleinschalige maatregelen in tuinen van bewoners ook nodig zijn om de doelstellingen om voldoende water te kunnen bergen op tijd te kunnen realiseren.”
– Hans Oosters, voormalig voorzitter van de Unie van Waterschappen bij de presentatie van ons handboek Alle kinderboerderijen en bezoekers klimaatbestendig en waterbewust. Hij kreeg het boek overhandigd door onze waterambassadeur en initiator Anneke van Veen.

Ook schreef Anneke van Veen de inspiratiegids Woningcorporaties en klimaatadaptatie: Samenwerken aan goed wonen. Centra voor natuur- en duurzaamheidseducatie kunnen op dit thema een rol spelen in het laagdrempelig bereiken en adviseren van huurders.

Tips voor watervriendelijke tuin

Om de miljoenen bezoekers van NME- en tuincentra te inspireren en informeren heeft onze waterambassadeur Anneke van Veen het Handboek voor de watervriendelijke tuin ontwikkeld vol praktische tips. Het handboek is een uitgave van Vereniging Gemeenten voor Duurzame Ontwikkeling, atelier GROENBLAUW en Tuinbranche Nederland en is mede mogelijk gemaakt door Stichting RIONED, STOWA en het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat.