Agenda

Over de ferme impact van een lokaal duurzaamheidscentrum

In Leusden staat de zwerfafvalaanpak ‘Opgeruimd Leusden’ als een huis. Scholen zetten zich al langer actief in, en ook sportclubs tonen zich bereid om zich in te zetten. Duurzaamheidscentrum De Groene Belevenis speelt een essentiële rol in dit succes. “Wij zijn expert in het verbinden.” 

“Als duurzaamheidscentrum sta je net even anders voor de deur dan als gemeente.” Aan het woord is Henriette Former van NME centrum De Groene Belevenis in Leusden. Sinds de gemeente het duurzaamheidscentrum inschakelde als coördinator van Opgeruimd Leusden, heeft het zwerfafvalprogramma vleugels gekregen. Henriette vindt dit verklaarbaar. “Wij zijn een neutrale afzender met een duidelijke missie. Zwerfafval tegengaan hoort bij onze kernactiviteiten. Plus: de lokale netwerken zijn al bekend met ons. Dat blijkt van waarde wanneer je vrijwilligers, scholen of sportclubs wil motiveren om in actie te komen voor een schone omgeving.”

EXPERT IN VERBINDEN

“Zwerfafvalactiviteiten worden vooral uitgevoerd door vrijwilligers,” legt Henriette uit. “Maar dat betekent niet dat je zo’n campagne in zijn geheel aan vrijwilligers moet overlaten. Het organiseren van participatieprocessen vraagt bepaalde kennis en vaardigheden. Een duurzaamheidscentrum heeft precies de professionals in dienst die voor relevante kennis, overzicht en continuïteit kunnen zorgen. Door jarenlange ervaring binnen dit veld zijn wij als duurzaamheidscentrum bijvoorbeeld expert geworden in het verbinden van relevante partijen.”

IN DE KLEI

De samenwerking tussen De Groene Belevenis en de gemeente Leusden levert beide partijen voordeel op. De zwerfafvalvergoeding maakt het De Groene Belevenis mogelijk een meerjarenplan op te stellen rondom hun zwerfafvalaanpak – van bewustwordingscampagnes tot educatieprogramma’s. En de gemeente profiteert van een team dat met de voeten in de klei staat en dat een beleid naar de praktijk kan vertalen. Henriette gelooft dan ook dat meer gemeenten van een dergelijke samenwerking kunnen profiteren. “Om de tafel zitten met een NME centrum of duurzaamheidsnetwerk is altijd waardevol,” besluit ze.  “Hebben ze voldoende kennis in huis? En zijn ze gemotiveerd om het op te pakken? Geef ze dan het vertrouwen en de ruimte om een programma te ontwikkelen met ondersteuning vanuit de zwerfafvalvergoeding. Je zult versteld staan van de slagkracht die ontstaat.”

Van Henk Klein Award naar Innovatieprijs

Met het afscheid van directeur Henk Klein in 2014 verdween een belangrijke verbindende factor tussen lokale bestuurders, NME-organisaties en inmiddels een heleboel partners. Om zijn gedrevenheid en verbindende kracht als stimulans te behouden, is de Henk Klein Award in het leven geroepen, uit te reiken in de collegeperiode 2014-2018. Het was tevens een moment om extra aandacht te vragen voor de doelen van GDO.

Nominaties en winnaars
De prijs is drie keer uitgereikt, in 2015, 2016 en 2018. In 2017 paste de uitreiking niet in ons jaarcongres, omdat daar de focus vooral lag op Nederland Zoemt. Daarom is deze prijs doorgeschoven naar 2018. 

NMCX Haarlemmermeer (Energiecafé), De Groene Belevenis Leusden (Over de drempel) en De Klyster, Damwâld (Underweizzz) zijn de respectievelijke winnaars. Alle winnaars hebben aangegeven dat het winnen van de prijs echt een PR-effect heeft, ook richting gemeente(n). “Dus we pronken graag met deze prijs”, aldus Marjolein Staal van De Klyster.

In totaal ontvingen we 23 nominaties, voornamelijk voor eigen projecten en voor een enkele wethouder en bestuurslid. Alle genomineerden hebben aandacht gehad in de nieuwsbrief en op de website van GDO. De laatste Henk Klein Award is inmiddels uitgereikt. Uit de wandelgangen is vernomen dat het mooi zou zijn als de prijs blijft bestaan, maar dan als Innovatieprijs. De eerste wordt uitgereikt op 8 november.

Voor wie?
Lokale NME/Duurzaamheidscentra die zijn aangesloten bij het NME Netwerk van GDO / lid zijn kunnen meedoen. Zij kunnen zichzelf voordragen, maar ook door anderen worden voorgedragen. 

Citeria
Deze prijs wordt uitgereikt aan een natuur- en duurzaamheidscentra (NME) dat 

  • een voor de sector nieuw product/ project heeft ontwikkeld op een van de vijf actuele thema’s: grondstoffen/CE, water/klimaatadaptatie, natuur/ biodiversiteit,  voedsel, energie.
  • bij voorkeur in samenwerking met nieuwe partners. 
  • Het initiatief/project/materiaal dient als voorbeeld en kan elders in het land navolging krijgen. 

Jury
De jury bestaat uit een vertegenwoordiger van het GDO-bestuur, een vertegenwoordiger van het NME Netwerk, Roel van Raaij van het ministerie Economische Zaken.

Aanmelden kan via info@verenigiginggdo.nl

Crowdfundingmaand voor kinderboerderijen

Dit jaar doen 24 kinderboerderijen mee aan de 6de Kinderboerderijen Actief Toer. Dé speciale crowdfundingmaand waarin iedere kinderboerderij spaart voor een eigen doel. Deelnemende kinderboerderijen komen uit Amersfoort, Breda, Delft, Den Haag, Leiden, Naaldwijk, Noordwijkerhout, Poeldijk, Utrecht, Voorburg en Zoetermeer 

Donatie 
Op de kinderboerderijen kan je tijdens bezoek of activiteiten een donatie doen. Dit jaar wordt het doen van donaties nog makkelijker gemaakt. Door het scannen van een qr code of een sms (sms GEIT naar 4004) kan eenvoudig en veilig een donatie gedaan worden. Alle deelnemende kinderboerderijen hopen voor 1 juli hun spaardoel gerealiseerd te hebben.

Volop acties en activiteiten voor spaardoelen
Tijdens de actiemaand is er van alles te doen op de deelnemende kinderboerderijen. Drie kinderboerderijen organiseren de Kinderboerderijen Actief Run, een leuke sponsorloop op het terrein van de kinderboerderij.

Supporters
Een groot aantal supporters ondersteunende de kinderboerderijen tijdens deze actiemaand bij het behalen van de spaardoelen: Kinderzwerfboek, Fonds 1818, Marne Drukkers, Jantje Beton, Boerenvee en Tilpellets. 
Tijdens de vorige 5 edities hebben de kinderboerderijen dankzij de bezoekers via de Kinderboerderijen Actief Toer in totaal bijna €200.000 binnengehaald om wensen in vervulling kunnen laten gaan. 

Om alle spaardoelen op de 24 deelnemende kinderboerderijen te realiseren, is dit jaar ruim €25.000 nodig. Meer informatie en actuele donatiestand www.kinderboerderijenactief.nl/actief-toer

De Haagse burgemeester Krikke liet zich tijdens een werkbezoek aan Landzigt informeren over de spaardoelen.

KINDERBOERDERIJENACTIEF

Henk Klein Award: Duurzame schoolreis met les over openbaar vervoer en plastic soep

NME Walcheren was een van de genomineerden voor de Henk Klein Award 2018 met een duurzame schoolreis. 
In 2017 gaf toenmalig wethouder Elliott van gemeente Vlissingen aan dat zij graag wilde dat er meer Vlissingse basisschoolleerlingen museum Terra Maris zouden bezoeken voor een NME-activiteit. Zij vroeg NME Walcheren te onderzoeken hoe dat bereikt zou kunnen worden. Een belangrijke reden dat scholen niet naar het museum kwamen, was het vervoer. Vlissingse scholen vragen ouders de kinderen met auto’s naar het museum te vervoeren (ca. 20 km). Het lukt meestal niet hiervoor genoeg ouders met auto’s bij elkaar te krijgen. 

Gastles over openbaar vervoer én plastic soep
NME Walcheren zocht contact met Connexxion, dat groepstickets aanbiedt voor max. 15 leerlingen; begeleiders mogen gratis mee. Ook verzorgt Connexxion gastlessen over het openbaar busvervoer. De  gemeente Vlissingen stelt een bedrag van  € 1.500,- beschikbaar voor de tickets, als lessen over plastic soep en zwerfafval in het schoolreisje worden meegenomen. 

In april volgde twee keer een pilot. Hierna hebben 20 schoolklassen zich aangemeld voor een duurzaam schoolreisje. Waarbij een gastdocent van Connexxion in de klas komt vertellen over duurzaamheid en openbaar vervoer. Daarna volgt de busrit naar Terra Maris, waar een gastdocent van Schoon Zeeland met hen een strandexcursie maakt met informatie over Plastic Soep en zwerfafval. Na afloop is er een kort museumbezoek.
 
Met het duurzame schoolreisje worden meerdere vliegen in 1 klap geslagen. Meer scholen bezoeken het museum, meer kinderen nemen deel aan activiteiten over duurzaamheid, kinderen leren over openbaar vervoer en tot slot rijdt er 1 bus (die toch al reed) in plaats van 8 auto’s.

Bijzondere samenwerking
De samenwerking is in het eerst opzicht geen logische samenwerking, maar wel een die bijzonder goed uit heeft gepakt. Daarnaast wordt altijd snel gedacht aan het huren van een touringcar, maar door juist met Connexxion samen te werken wordt de reis op zich ook al een leerervaring. Voor zover Terra Maris weet is een dusdanige samenwerking een unicum.

NME Walcheren heeft het initiatief genomen waardoor dit project zo succesvol is geworden. NME is de bedenker de ontwerper en de uitvoerder van het project. Alle reserveringen lopen via NME. En NME traint, begeleidt en boekt de vrijwilligers die de activiteiten uitvoeren.

Ook de PZC vond deze schoolreis het een bericht waard.

Foto Ruben Oreel

Henk Klein Award: ‘Het goud’ van BuitenWijs

BuitenWijs was een van de genomineerden voor de Henk Klein Award 2018 met de buitenlessen begeleid door circa 40 vrijwilligers. Zij verzorgen jaarlijks meer dan 150 buitenlessen voor 4000 kinderen in de vier gemeenten waar BuitenWijs werkzaam is: Lopik, IJsselstein, Nieuwegein en Houten. De mate waarin vrijwilligers zelfstandig samen werken is groot. Zij zijn ook zelf verantwoordelijk voor die samenwerking en de uitvoering van de lessen. Dit vindt plaats in een goede harmonie! Hiermee wijst Buitenwijs op het ‘bijzondere van het gewone’. 

Cursus
BuitenWijs werft vrijwilligers en verzorgt een cursus. Behalve de uitleg van belangrijke vaardigheden zoals waarnemen, vragen stellen en dilemma’s inzetten, krijgen de vrijwilligers uitleg over de inzet van de activiteiten van de buitenlessen. Zij oefenen een les inleiden een verhaaltje vertellen, een instructie geven  en terugblikken met de kinderen. Tijdens de cursus lopen zij mee met de bestaande vrijwilligers bij de lessen en onderzoeken of het echt iets voor ze is. Aan het eind krijgen ze een certificaat en een klein cadeautje als aanmoediging.

Zelfstandig
Daarna kunnen zij in de NMEgids hun naam bij de geboekte lessen plaatsen. Van BuitenWijs krijgen zij een overzicht van de lessen en de begeleiders. Een van de begeleiders wordt coördinator van de les en deze vrijwilliger belt vooraf de school en stemt alles af. 
Daarnaast zorgt BuitenWijs ervoor dat de vrijwilligers zich kunnen voorstellen op de site van BuitenWijs: www.nmegids.nl/buitenwijs.
Twee keer per jaar krijgen de vrijwilligers een leuke bijeenkomst aangeboden: een uitje naar een mooi natuurgebied met een diner of lunch en een kerst of nieuwjaarsbijeenkomst.
Mogelijk misschien wel het belangrijkste:  de vrijwilligers met vragen, klachten, problemen krijgen voorrang boven andere werkzaamheden! Zij zijn het ‘goud’ van BuitenWijs, zodat de paradepaardjes ‘de buitenlessen’ in vier gemeenten uitgevoerd worden!

Wethouder Johan van Everdingen (Lopik): “De rol van de vrijwilligers van BuitenWijs ten behoeve van de NME voor de gemeenten Lopik, IJsselstein, Nieuwegein en Houten is van onbetaalbare waarde. Zij zijn al vele jaren een absolute meerwaarde in het samenspel tussen professionals, onderwijskrachten en de leerlingen van de basisscholen. Zonder de vrijwilligers zouden de NME-lessen moeilijk tot niet mogelijk zijn. Juist de vrijwilligers maken dat de kennisoverdracht op een heel speelse en natuurlijke manier aan de kinderen wordt overgebracht. Zij stellen de kinderen in staat het als het ware zelf te ontdekken. Hierdoor beklijft de kennis veel meer en beleven de kinderen er bovendien veel plezier aan. De kinderen van de basisscholen kijken uit naar de NME-lessen, en dat kan zonder meer op het conto van de vrijwilligers geschreven worden. De meerwaarde voor de kinderen (onze toekomst) is daarmee onomstreden. De vrijwilligers dragen dus buitengewoon bij aan het behoud en de toekomst van die mooie planeet waarop wij allemaal leven.

Henk Klein Award: Los Zand van De Helderse Vallei

De Helderse Vallei was een van de genomineerden voor de Henk Klein Award 2018 met Los Zand. Het Helderse NME-centrum heeft in 2014 het programma Los Zand ontwikkeld, waarbij een verbinding is gemaakt tussen duurzame groepsvorming en natuureducatie. Naar aanleiding van observaties en gesprekken van de educatieve medewerkers en leerkrachten over de positieve manier van omgang van leerlingen tijdens de veldwerklessen en educatieve schoolreisjes buiten in de natuur. 

Duurzame omgang
Het programma is gericht op de vorming van een goed ‘groepsklimaat’ enom duurzame omgang met elkaar te benadrukken en leerkrachten een basis te geven die ze gedurende het schooljaar verder kunnen uitbouwen. Het programma kan aan het begin van een schooljaar worden ingezet maar ook gedurende het schooljaar wanneer de groepsvorming aandacht behoeft of er specifieke vragen zijn omtrent bijvoorbeeld aandachtsoefeningen.

Na een korte introductie in de klas door de medewerker van De Helderse Vallei komen de leerlingen naar het centrum of een groene plek in de schoolomgeving. Daar worden actieve en uitdagende werkvormen ingezet om te oefenen in positief gedrag naar elkaar. Leerkrachten krijgen een gerichte opdracht om met behulp van een observatieformulier als hulpmiddel, hun leerlingen te observeren en positief gedrag te observeren en noteren. Vaak koppelen leerkrachten terug dat ze verrast zijn en andere dingen hebben gezien.

Leerlingen voelen vaak wel aan wat er nodig is voor een goed groepsklimaat. Tijdens Los Zand leren zij wat zij daarvoor actief kunnen bijdragen door hun aandacht te richten op samenwerken en positief communiceren met elkaar. Aan het einde van het programma geven de leerlingen elkaar complimenten over wat ze gedaan hebben. Ook wordt dan de sfeer gemeten door een ‘Sfeerbarometer’. De leerlingen zijn vrijwel altijd heel positief. 

Verbinding
Katelijne van Spronsen: ”Los Zand is een uniek programma waarbij een verbinding is gemaakt tussen duurzame groepsvorming en natuureducatie. Dit vanuit de gedachte dat zorg voor de wereld om ons heen vanzelf is in een omgeving waarin mensen geleerd hebben goed voor zichzelf en elkaar te zijn. Zoals omschreven in de ‘economie van het gemene goed’ (Ware Winst, Christian Felber) hebben we een humane, duurzame samenleving nodig met een economie die waarden en gedragingen stimuleert en beloont die onze menselijke relaties doen slagen: vertrouwen, appreciatie, samenwerking, verbondenheid met de natuur, solidariteit en delen. Dit programma geeft kinderen en jongeren richting daarvoor.”

Ook met ROC en schakelklas
“Het programma biedt veel mogelijkheden voor uitbreiding en aanvulling. Zo werkten we begin schooljaar 2018-19 ook met groepen van het ROC maar ook met leerlingen van de Internationale Schakelklas (eerste opvang anderstaligen). Groepsvorming werkt vanuit een gezamenlijke consensus over de normen en waarden die in de groep gelden. Maar wat nu wanneer er ook culturele verschillen bestaan tussen deze normen en waarden? Hoe kom je dan samen tot overeenstemming, zonder een ander tekort te doen of zelfs te kwetsen?”

Waardenvrij gesprek
De werkvormen van Los Zand bieden een praktische aanleiding tot een waardenvrij gesprek over wat wel en wat niet werkt in de groep. “Een goede en duidelijke communicatie is de verbindende factor en voor deze leerlingen een extra uitdaging. De Nederlandse taal is niet hun eerste taal, waardoor het nog meer concentratie vergt je goed uit te drukken. Het programma Los Zand laat deze leerlingen zien dat zij in hun persoonlijke uitdagingen niet alleen staan en maakt ze metaforisch duidelijk hoe sterk zij gezamenlijk kunnen zijn als groep en hoe fijn het is om op anderen te kunnen vertrouwen.”

Wat is de rol van De Helderse Vallei?
De educatieve medewerkers van De Helderse Vallei onderhouden nauwe contacten met leerkrachten uit basis- voortgezet- en beroepsonderwijs en begeleiden altijd zelf het gehele programma. Het programma wordt door hen afgestemd op de specifieke situatie van een klas. De rol van De Helderse Vallei is daarnaast ook het stimuleren van het gebruiken van de groene omgeving: het strand, bos, park of andere groene buitenruimte in de wijk van de school bijvoorbeeld.

Hoe wordt Los Zand ervaren?
“Het is een fantastisch programma om in het begin van het schooljaar in te zetten. Leerlingen leren vertrouwen te hebben in elkaar en de groepsband wordt versterkt. Als leerkracht zie je hoe leerlingen op elkaar reageren, hoe ze elkaar helpen en aanmoedigen om iets te bereiken. Zelf volg ik het programma ‘Los Zand’ al 3 jaar. Ieder schooljaar ervaar ik het weer als iets moois voor mijn groep, waar ik de rest van het schooljaar mee verder kan gaan. Een aanrader voor iedere leerkracht om te volgen met zijn groep.” 
Melissa D. T. Beneker, Leerkracht groep 7/8, basisschool De Vloedlijn, Julianadorp.

Leerlingen nav de oefening ‘ik zie ik zie’ waarbij een van de leerlingen geblinddoekt een parcours aflegt onder begeleiding van een andere leerling:
“Ik vond de veiligheid heel veilig en de samenwerking ging heel erg goed.”
“Het communiceren ging goed met elkaar. ‘x’ heeft ook goed geluisterd naar de aanwijzingen.””
“Ik vond het spannend maar voelde met toch wel veilig. ‘x’ heeft me goed begeleid.

1ste Leerkringendag: vraag en aanbod en ontwikkelen lesmateriaal

De eerste Leerkringendag op 19 maart 2019 is georganiseerd naar aanleiding van signalen uit de leerkringen dat er behoefte is aan het uitwisselen van lesmateriaal.
Moderator René Munsters gaf aan de ruim 60 deelnemers een korte introductie op de vereniging GDO en het NME Netwerk: het ondersteunen van het netwerk van lokale NME centra en gemeenten dat samen met burgers en onderwijs werkt aan de duurzame ontwikkeling van de eigen leefomgeving. 

Bereik van ons netwerk
Om vervolgens even stil te staan bij het bereik van ons werkveld: bij het NME Netwerk zijn zo’n 100 centra aangesloten, met in totaal circa 800-1000 medewerkers. Gezamenlijk bereiken we miljoenen kinderen, hun ouders, bezoekers, bewoners, ondernemers.

doel

Kortom, als we gaan samenwerken zijn we echt ontzettend sterk. Het bureau GDO is klein, dus het netwerk draait op inzet van iedereen. 

Kansen
Er liggen kansen voor het werkveld op de thema’s die we ’s middags in de leerkringen bespreken. Willen we meer uit de verf komen als sector, dan moeten we vernieuwen, innoveren en ons andere vaardigheden eigen maken op het vlak van participatie en communicatie. 
Bovendien: steeds meer centra hebben inverdienopdrachten. Dat vraagt om een meer zakelijke houding en een zoektocht naar nieuwe financiers.

Het accent binnen de sector blijft gericht op educatie, steeds vaker aangevuld met participatie en bij de aandacht leermiddelen komt meer en meer de proceskant in beeld. Onderzoek door een externe organisatie zou ook eens inzichtelijk kunnen maken hoe effectief en efficiënt ons lesmateriaal is. Dit zijn zaken die we gezamenlijk als netwerk kunnen oppakken. 
Evenals het gezamenlijk ontwikkelen van lesmateriaal ipv per centrum tijd, geld en energie te steken in aparte lessen die op detail verschillen. Veel centra blijken zelf lesmateriaal te (laten) ontwikkelen. Projectvoorstellen delen ter inspiratie kan elkaar ook helpen.

ambitie

Regionale samenwerking
Een andere uitdaging is het regionaal samenwerken als centra met partijen zoals de provincie, waterschap, afvalbedrijven, energiecoöperaties. Dit zijn ook potentiele financieringsbronnen. En met elkaar kun je een aanbod maken richting de witte vlekken in jouw regio. Proactief: waar is financiering beschikbaar en waarop kunnen wij ontwikkelen?

Samen ontwikkelen
Er blijken veel vragen naar lesmaterialen te zijn én veel antwoorden beschikbaar. Mensen kunnen elkaar goed verder helpen, blijkt uit een rondje vraag en aanbod.
Kees van Wegen (Buitenwijs) doet een oproep meer samen op te trekken in de ontwikkeling van nieuwe, kwalitatief hoogstaande producten. Als alle centra 100 euro bijdragen, kom je een heel eind. 

Voor NME centra die nieuw lesmateriaal willen ontwikkelen: check eerst het netwerk! Dat kan via het online platform GDOLeerkring of via de moderatoren Vivian Siebering en René Munsters.

Gedeelde vragen zijn: veel vraag naar leerlijn energie (die is al deels of helemaal beschikbaar) en veel vraag naar materiaal over circulaire economie. Die is nog niet beschikbaar. Vier centra werken dit uit, gekoppeld aan de leerkring grondstoffen/ CE. Deelnemen aan dit team kan nog. 
De leerkring water maakt daarnaast een inventarisatie lesmateriaal over water/ klimaatadaptatie. Ken jij goed materiaal? Meld het dan hier.

Samenwerken aan waterbewustzijn bewoners en groene tuinen in Hollands Noorderkwartier

Samenwerken aan waterbewustzijn bewoners en groene tuinen was de insteek van de bijeenkomst op 12 maart bij Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier in Heerhugowaard.

De bijeenkomst werd geopend door Jean Eigeman, bestuurlijke moderator van GDO met een korte presentatie over het waarom van de bijeenkomst, het belang van schakelen naar andere manieren van werken door overheden om de duurzaamheidsdoelstellingen te bereiken.

Het is zaak hierbij de kracht van de samenleving te benutten en minder actieve bewoners te informeren, inspireren en mogelijk te activeren. De NME centra zijn leerplaatsen voor natuur- en duurzaamheids-educatie voor jong en oud. Rond klimaatadaptatie zijn de centra al gestart. In het GDO bidboek Hoe betrek je bewoners betrekken bij klimaatadaptatie? is ter inspiratie een aantal voorbeelden opgenomen. 
Alle kinderboerderijen en bezoekers klimaatbestendig en waterbewust 
is een handreiking voor kinderboerderijen en NME centra maar de voorbeelden kunnen overal worden benut. Het is geschreven met brede groep stakeholders. 

Betrekken bewoners
In een inspirerende presentatie van Jan Wijn volgde een nadere uitwerking van de zoektocht van HHNK naar het betrekken van de bewoners. SAMEN: stimuleren, activeren, motiveren, evalueren en navigeren is daarbij een mooie leidraad. Mooie uitdaging: want 15% van de bewoners gaat echt aan de gang, 35 % wil wel maar weet niet hoe, 30% twijfelt of het nou wel echt nodig is en 20 % wil niets doen.

Jean Eigeman interviewt vervolgens 3 mensen en geeft ook de deelnemers ruimte om mee te doen in het gesprek.
Anneke van Veen (ambassadeur Water van GDO) geeft aan dat het vormen van brede coalities misschien tijd kosten maar absoluut lonen. Zoals met tuincentra en met woningcorporaties. De samenwerking met Tuinbranche NL is geconcretiseerd in een handboek voor de tuincentra met daarin voor eenieder (klant/medewerkers tuincentra/bewoner) bruikbare infobladen. De bladen zijn afzonderlijk te downloaden op de site van Tuinbranche Nederland. 
Corporaties starten ook met het onderwerp, om schade aan panden te voorkomen maar ook om te werken aan leefbaarheid in de wijken, gezondheid en sociale cohesie.

Cynthia Tuijl van NME centrum MAK Blokweer in Hoorn dat illustreert de kracht van de samenleving door het bestaan en bloeien van MAK Blokweer zelf. Gestart vanuit een bewonersinitiatief! Er is een beperkte betaalde staf en een grote groep vrijwilligers actief. Samen met De Helderse Vallei en het Zaans Milieucentrum worden programma’s ontwikkeld, de fysieke opstellingen rouleren. Dit werkt erg goed. De focus is vooral gericht op de jeugd, hoewel duidelijk is dat de ouders meeliften. Er zijn 35.000 bezoeken per jaar.

Willem Stam van de gemeente Den Helder vertelt dat in Helder er een nauwe samenwerking is ontstaan tussen NME centrum De Helderse Vallei en de gemeente. De locatie is een bijzonder waardevolle plek in de stad, waar veel gebeurt. Waar mensen zich ook thuis en betrokken voelen. Met De Helderse Vallei worden concrete samenwerkingsprojecten opgetuigd en uitgevoerd. De samenwerking rond de aanpak van wijken gebeurt nog niet echt, dat zou in processen kunnen worden ingevoegd.

Meekoppelkansen
Na de pauze werd in groepen nagedacht over meekoppelkansen, en de mogelijkheden voor de inzet van het NME veld.

In de eerste groep met Anneke van Veen komen de volgende zaken aan de orde.
In Zaanstad worden wijk(delen) heringericht. Plekken waar nu veel wateroverlast is. Partners zijn o.a. de GGD, het gesprek met de corporaties wordt gestart. De bewoners worden geïnformeerd, maar nog niet betrokken. Het NME veld kan hierbij van betekenis zijn.
In Heerhugowaard zijn er eveneens herinrichtingsgebieden en nieuwbouwprojecten waarvoor hetzelfde geldt. Bij de nieuwbouwprojecten zouden ontwikkelaars en nieuwe bewoners/kopers kunnen worden gestimuleerd om groene tuinen aan te leggen (rol NME).

Groenbeheer
Aanvullend: het groenbeheer. De wijkopzichter ziet regelmatig bijvoorbeeld 4 meter brede voetpaden. Samen met de bewoners nadenken over het vergroenen van wijken zou tevens het gesprek starten over de eigen inzet (zelfbeheer, vergroenen van tuinen, aanleg moestuinen). Inzet NME kan hier ene bijdrage aan leveren. Helaas is het NME veld in Heerhugowaard zelf klein. 
In BUCH gebeurt al veel, onder andere in nieuwbouwprojecten (voorbeeldtuinen). Er is een waterdag, er zijn subsidies voor groene tuinen, er worden wijksafaris gehouden.
Soms wordt het hele onderwerp vergeten bv bij de projecten die waren stilgelegd ten tijde van de crisis en nu starten. Het is lastig de eigen collega’s allemaal 100% betrokken te krijgen, dit een actie met GDO kunnen zijn.

Bewustwording
In Den Helder is een goede samenwerking met De Helderse Vallei, zoals eerdergenoemd. De inzet van het NME veld bij de aanpak van wijken zal een aanvulling zijn. Thema’s bewustwording (van bewoners, en zoektocht naar wat leeft in een buurt (zoals wens inzet op stadslandbouw, inzet gezondheid). Ook kan de Helderse Vallei helpen bij de bewustwording van de collega’s.
Rainproof is actief in Amsterdam onder het Noordzeekanaal, zou goed zijn om te kijken waar HHNK en Rainproof elkaar kunnen versterken.
Vanuit het Groenspoor Noord-Holland wordt het ontbreken van aandacht voor de bedrijventerreinen benadrukt. De eigendoms- en beheersituatie is daarbij een lastige factor. 

Ondersteuning door HHNK
HHNK geeft aan dat zij graag de inliggende gemeenten ondersteunt. Duidelijk is dat nu vaak ieder zelf op ontdekkingsreis is. Er wordt gezocht naar dat wat gemeenten kan helpen. Gemeenten omdat die dichter bij de bewoners staan.
Daarbij wordt gedacht aan een gezamenlijke website, met bv ook subsidiemogelijkheden. De relatie met de Omgevingsvisie is daarbij een belangrijk punt. Dingen dubbel doen moet worden voorkomen. De afstemming tussen de communicatie en educatieafdelingen is dikwijls niet optimaal. Hiervoor moet aandacht komen. De Klimaatbus is een kansrijk project, waar een goede samenwerking op ontstaat. 

Activeren
In de tweede groep met begeleiding van Jean Eigeman komen de volgende zaken aan de orde.
Alkmaar heeft in de wijk De Hoef de afkoppeling samen met bewoners ter hand genomen. Daarin staat een heel actieve informatievoorziening centraal. Er is ook een relatie gelegd et het groen in de wijk. Het activeren om bewoners in hun tuinen mee te laten doen, gebeurt nog mondjesmaat.
Overigens wil Alkmaar de gekozen werkwijze uitrollen naar andere wijken. Alkmaar is ook actief met het stimuleren van nieuwe vormen van NME ( hierbij zijn actieve groepen inwoners betrokken o.m. Studio Leegwater en de Hortus).

Spanning
In Hoorn is men in het gebied van de Venenlaan actief aan de slag met afkoppeling. Ook hier staat het informeren centraal en zijn bewoners actief bij het beïnvloeden van het ontwerp. Dat geeft soms ook spanning omdat inwoners  niet altijd hetzelfde denken over evenwicht tussen b.v. ruimte voor auto’s en ruimte voor groen (bomen). In een ander deel van Hoorn heeft de gemeente ‘carte blanche’ gegeven aan de inwoners. Daar loopt men nu wel aan tegen verweer vanuit de meer technisch georiënteerde onderdelen van de organisatie. Ook in Hoorn wil de gemeente op basis van de ervaring opgedaan, de werkwijze verder uitrollen. Overigens is er nog geen sprake van activeren om op eigen terrein maatregelen te treffen en MAK Blokweer is als NME centrum niet betrokken in de specifieke situatie.

Nieuwe wijk
Heemskerk heeft het betrekken bewoners toegepast bij de ontwikkeling van een nieuwe wijk. Men heeft in die nieuwe wijk geen riool aangelegd en van de ontwikkelaars geëist dat in de tuinen voorzieningen zijn meegenomen die bij eigen waterbeheer passen. In de informatie avonden is aandacht besteed aan de mogelijkheden die de inrichting van de tuinen biedt. Dat slaat aan, ook bij bewoners die in de buurt wonen die tegen het nieuwbouwdeel aan ligt. Het materiaal dat getoond is in de plenaire sessie is zeker bruikbaar. Heemskerk gaat daar mee door nu binnenkort de nieuwe bewoners hun woningen gaan betrekken.
Beverwijk start met het proces van bewonersparticipatie in het waterbeheer. Er is een nieuwe medewerker aangetrokken (aanwezig) die vanwege haar ervaring op o.m. dat proces is gezet.
Heerhugowaard gaat de komende jaren aan de slag met verdichting en nieuwbouw rond het station. Daarbij zal men zeker met nieuwe principes aan de slag gaan. Omwonenden zijn er nog niet zoveel.

Vervolgstappen
De resultaten van de twee sessies zijn niet meer uitgewisseld. Wel is gezamenlijk vastgesteld dat de bijeenkomst veel nut heeft gehad en dat het de moeite loont om over vervolgstappen na te denken. Het is zaak om daar de NME centra actief in te betrekken.
GDO zal in overleg met HHNK, het Klimaatnetwerk Noord Holland en de NME centra voorstellen ontwikkelen. Het is belangrijk dat ook de provincie en het rijk (I&W) hierbij kunnen aansluiten.

Nominatie Henk Klein Award: Energieloket De Ossenbeemd

NME-centrum De Ossenbeemd in Deurne was met opzet van een energieloket in samenwerking met een regionale energiecooperatie een van de genomineerden voor de Henk Klein Award 2018.

De Ossenbeemd richt zich meer en meer op duurzaamheid. Daarin werkt het met verschillende partijen samen, waaronder de coöperatie Energyport Peelland (EPP). “We willen hèt energieloket en duurzaamheidsloket van Deurne en omgeving zijn”, vertelt voorzitter Dick van der Star. 

Drukbezochte informatieavonden
In het Energieloket worden maatregelen, zoals spouwisolatie, een warmtepomp, zonnepanelen e.d. getoond. Ook zijn er brochures beschikbaar en kunnen bezoekers meer inzicht krijgen over wat energiebesparende maatregelen inhouden. Ook worden er drukbezochte informatieavonden gehouden van EPP. Tijdens de Markt Groen 2018 is het nieuwe energieloket Duurzaamheid en nieuwe energie geopend. De Ossenbeemd is ook de centrale locatie van het project Zon op School in de regio.

Het centrum beschikt ook over een Groenloket, waar mensen terecht kunnen, die een idee of project voor landschap en natuur willen uitvoeren. Het Groenloket adviseert en kan ook faciliteren, zoals de weg wijzen naar subsidies.

Biodiversiteit
De Ossenbeemd beslaat een terrein van 1,5 ha, grenzend aan het kasteelpark van Deurne en het dal van de Vlier. Op het terrein is onder meer een waterspel geplaatst en een duurzaamheidcircuit gerealiseerd, inclusief windmolen, die ervoor zorgt dat het water in de poel op peil blijft. Ook wordt de dierenweide omgebouwd tot kinderboerderij met een grotere variatie aan dieren.
Op het terrein van de Ossenbeemd is het beheer erop gericht om een zo groot mogelijke variatie aan inheemse planten en daarmee ook insecten, vogels en andere dieren te bevorderen. Zo kan met praktische voorbeelden worden getoond welke mogelijkheden er zijn om zelf de biodiversiteit in je achtertuin te vergroten.

Nationale Week Zonder Vlees – NME-centra ontwikkelen lesmateriaal voor PO & VO

Van 11 – 17 maart zal het niet-eten van vlees onderwerp van gesprek zijn in Nederland. De Nationale Week Zonder Vlees wil Nederland op een concrete manier bewust maken van de positieve impact van minder vlees eten en te laten zien hoe gemakkelijk dit kan zijn.

Voor scholen
Als onderdeel van deze campagne kunnen docenten in het primair en voortgezet onderwijs vanaf 1 maart lesmaterialen downloaden. Deze lespakketten zijn speciaal voor deze week ontwikkeld door leden van ons NME Netwerk. Scholen kunnen nu al worden geattendeerd op de mogelijkheid om het materiaal aan te vragen. Ook na de campagneweek zijn de materialen geschikt voor een les.

Zelf een mening vormen
Het vernieuwde lesmateriaal daagt leerlingen in primair en voortgezet onderwijs uit om een eigen mening te vormen over de impact die vleesconsumptie heeft op ons klimaat. De leerlingen leren en onderzoeken hoe je, zonder vlees te eten, toch een gezonde en uitgebalanceerd voedingspatroon kan samenstellen. Hiermee wil de organisatie het sociaal maatschappelijk bewustzijn activeren.

Basisschool: vega- of hamburger?
Voor de les voor het primair onderwijs hebben Kees van Wegen (BuitenWijs Houten, Nieuwegein, IJsselstein en Lopik) en Jolanda Zeilmaker (De Groene Belevenis Leusden) een les ontwikkeld. Leerlingen in de bovenbouw kennis te laten maken met de voor- en tegenargumenten om te kiezen voor een vegaburger of een hamburger. De kinderen weten na deze les hun argumenten voor het kiezen van een ham- of een vegaburger. En ze kunnen vertellen hoe zij tot hun mening gekomen zijn en wat daarbij belangrijk is.

Voortgezet Onderwijs: digibordles en huiswerkopdrachten
Voor het voortgezet onderwijs hebben NME Den Haag en NMCX Centrum voor Duurzaamheid, Haarlemmermeer een interactieve digibordles ontwikkeld. Daaraan gekoppeld is een aantal keuzeopties voor de docent en een aantal huiswerkopdrachten voor de leerlingen. De benodigde lestijd kan dus zelf worden bepaald en is geschikt voor lesniveau VWO 1-2, HAVO 1-2-3 en VMBO 3-4. Hier vind je de handleiding voor docenten. Kijk hier het promotiefilmpje.

De Nationale Week Zonder Vlees is een stichting, in het leven geroepen door Isabel Boerdam. Zij is vegetariër sinds haar 9de en ervaart al ruim achttien jaar de vele mogelijkheden van een vegetarisch eetpatroon. Sinds 2013 deelt Isabel deze inspiratie op haar foodblog en in haar boek De Hippe Vegetariër.

Vorig jaar besloot ze dat het tijd werd voor meer: “Veel mensen hebben vooroordelen over vegetarisch eten: het is saai, smakeloos of ingewikkeld. Ik ben ervan overtuigd dat proberen en proeven leidt tot geloven. Want vegetarisch eten is juist verrassend, smaakvol en helemaal niet moeilijk! Iedereen die meedoet met de Nationale Week Zonder Vlees zal na deze zeven dagen makkelijker zijn weg vinden in de vegetarische en plantaardige keuken.”

Website gerealiseerd door Daily Creative Agency