Henk Nijhof is onze nieuwe bestuurlijk moderator. Hij is tevens wethouder van de gemeente Hellendoorn, voormalig wethouder van Hengelo en heeft een onderwijsachtergrond. Henk stelt zich voor.
,,Dagelijks ervaar en zie ik dat duurzaamheid een hoofdthema is in gemeentelijke politiek en beleid; van klimaatadaptatie tot energietransitie. Er gebeurt zoveel. En er is steeds meer behoefte om kinderen en jongeren te betrekken bij dit beleid. Zij hebben met de klimaatdemonstraties luid van zich laten horen en we doen het tenslotte ook voor de volgende generaties. Daarin spelen centra in veel gemeenten nu al een rol. Maar ik weet ook dat NME in gemeenten is wegbezuinigd afgelopen jaren, omdat het niet werd gezien als gemeentelijke kerntaak. Inmiddels is dat het wel degelijk weer geworden: het bewustmaken van kinderen, jongeren én volwassenen. Het thema staat op de agenda en daarmee zouden ook de centra weer terug moeten komen. In enkele gemeenten speelt dat ook al. Als GDO kunnen we gemeenten daarbij ondersteunen. Vanuit de bestaande centra wordt al in regionaal verband samengewerkt. En we zetten in op het versterken van die regionale samenwerking. Daarvan zouden ook de ‘witte vlekken’ gebruik kunnen maken.”

Meer richting
,,Binnen de vereniging zie ik veel kennis en een enorme gedrevenheid en betrokkenheid van de leden. Wel zou ik graag meer richting zien. Wat zijn onze uitdagingen, welke rol kunnen en willen we daarin vervullen? En daarmee gericht naar buiten treden. De centra zijn een belangrijke intermediair tussen overheden en bewoners. Als bestuurlijk moderator ga ik me inzetten om die boodschap te delen op bestuurlijk niveau. En ik wil in kleine sessies met centra, contactambtenaren en wethouders rond de tafel om de behoeften rond NME inzichtelijk te krijgen en die stip op de horizon helder te krijgen.’’

De kracht van NME
,,Als voormalig wethouder van Hengelo heb ik ervaren wat de kracht is van NME in de ondersteuning van beleidsdoelstellingen, onder meer rond het zichtbaar maken van stadsbeken. Vanuit het onderwijs hoor ik van mijn voormalige collega’s dat veel behoefte is aan concrete lesmaterialen voor de onderwijspraktijk en voor projecten. Laat dat nu iets zijn, waar de CNME van huis uit erg sterk in zijn!”
Henk is bereikbaar via h.nijhof@hellendoorn.nl

Gemeenten en gemeenteraden hebben in maart een brief ontvangen met een oproep om 3% van het versteende oppervlak in het gebouwde gebied te vergroenen. Het is een onderdeel van de maatregel 49 uit het 40 Puntenplan van Urgenda waarin GDO met VHG, Tuinbranche Nederland en Stadswerk Nederland samen optrekken. Het plan wordt ondersteund door 800 maatschappelijke organisaties om de CO2-uitstoot dit jaar met 25% te verminderen.

In veel gemeenten wordt al gewerkt aan het vergroenen van de omgeving, samen met NME organisaties. Als voorbeeld van mogelijke acties: verruil trottoirs voor bloemrijke perken, plant bomen in straten, breek parkeerplaatsen open en maak deze groen, leg groene daken aan op openbare gebouwen, werk aan bewustzijn en betrek bewoners bij vergroeningsinitiatieven. Lees ons inspiratieboekje Hoe betrek je bewoners bij klimaatadaptatie? vol activiteiten van centra in het land.

Handreiking
Ruim 800 organisaties hebben het kabinet de handreiking gedaan met 54 maatregelen voor 17 Mton besparing. Zij laten zien dat het nog mogelijk is om 25 procent CO2 te reduceren voor eind 2020. Maatregel 49 is Groen en gezond wonen: het tegengaan van klimaatverandering en het dempen van de gevolgen van hittestress en wateroverlast door klimaatverandering.
3 procent verharding eruit levert op: 0,1 megaton C02 uit de lucht!

Onze waterambassadeur Anneke van Veen is de trekker van deze maatregel, die wordt gesteund door de Vereniging Stadswerk Nederland, VHG en Tuinbranche Nederland en GDO. ,,Het Natuur- en Milieueducatieveld en stadsboerderijen kunnen een krachtige rol vervullen als groenblauw knooppunt, schakelend tussen deze partijen en de bewoners, gericht op vergroenen. Natuurlijk met kansen voor biodiversiteit, schone lucht, gezondheid en stadslandbouw. Het kan en het moet”, aldus Anneke van Veen.

Ook gemeenten zijn inmiddels geïnformeerd over deze maatregel. Lees de brief.

NME centra en Jong Leren Eten-makelaars kunnen weer 3.000 scholen en bso’s blij maken met zadenpakketjes van Rijk Zwaan. De pakketten worden met een handig instructieboekje ingepakt bij het sociale werkbedrijf Patijenburg en klaar gemaakt voor verzending. Binnenkort kunnen schoolkinderen weer aan de slag in de school- en BSO moestuin! Het is voor de derde keer dat we samen met Rijk Zwaan en Jong Leren Eten deze mooie actie kunnen uitvoeren.

Samen nieuwe producten ontwikkelen. Dat was de inzet van onze tweede Leermiddelendag. Niet langer ‘laat duizend bloemen bloeien’, maar samen kwalitatief goed materiaal leveren, waardoor we een professionele partner zijn voor scholen, de gemeente, wethouders, bewoners en voor elkaar. Als je van elkaar een product overneemt, weet je zeker dat het een goed product is. En het maakt het mogelijk samen te werken in landelijke projecten, zoals we vorig jaar deden rond lesmateriaal voor de Week Zonder Vlees en Jong Leren Eten. We werken aan de opzet van een Ontwikkelfonds waaraan alle centra een bijdrage leveren. Voor een circulaire leerlijn is al een werkgroep aan de slag.

Serious game
Tijdens de Leermiddelendag in Aeres Hogeschool in Wageningen presenteerden leden uit ons netwerk hun succesvolle lesmateriaal, van producten voor baby’s en peuters, afval en een duurzaam escape-house tot een serious game rond klimaatadaptatie voor jongeren en volwassenen. Ook werd ingegaan op ontwikkelingen in het onderwijs, zoals curriculum.nu, SDG’s en de Gezonde School van RIVM.
Een terugblik en de presentaties vind je op onze online werkplek.

Ongeveer 10.000 PABO-studenten lopen jaarlijks stage op een basisschool. Duurzaamheid is één van de grote vakoverstijgende thema’s in het nieuwe curriculum van primair en voortgezet onderwijs. Leerkrachten van de toekomst moeten worden geholpen om daarover kennis en ervaring op te doen. Met de Duurzame PABO en Leren voor Morgen zetten we daarom in op het verstevigen van de relatie tussen studenten en NME.

Duurzaamheid komt ook terug in de Sustainable Development Goals (SDG’s) oftewel de Duurzame Ontwikkelings Doelen van de VN. SDG 4 gaat over onderwijs. Integratie van duurzaamheid in het onderwijsprogramma is daarbij een expliciet doel (SDG 4.7).

Concreet handelen
Duurzaamheid wordt pas zichtbaar in concreet handelen, ook in het onderwijs. Het belang van Concept-context leren en onderzoekend en ontwerpend leren wordt breed erkend, ook dit is wellicht het meest duidelijk zichtbaar in de contouren van het nieuwe curriculum primair en voortgezet onderwijs.
De relatie pabo en NME-centra kan ondersteunend zijn aan de leerprocessen van studenten. NME-centra zijn aanwezig in de omgeving van basisscholen, maar deze logische samenwerking komt nog niet overal vanzelf tot stand. Duurzame PABO, Leren voor Morgen en GDO bundelen de krachten in dit project om deze samenwerking te stimuleren en daarmee duurzaamheid logisch en sterker via concept context leren en onderzoekend en ontwerpend leren in de stagepraktijk van de pabostudent te krijgen. Op deze wijze helpen we de studenten in hun leerproces om uiteindelijk de competente leerkracht van de toekomst te zijn.

Vijf educatiespecialisten uit ons netwerk gaan aan de slag met het beoordelen van lesmateriaal voor de collectie Natuur, Milieu en Duurzaamheid (NMD) van Wikiwijs. De materialen die zij kwalitatief goed vinden, komen in de etalage en zijn daardoor eenvoudig te vinden voor leerkrachten. Zij krijgen het keurmerk ‘De Leermiddelenspecialisten‘. We trekken hierbij op met Leren voor Morgen.

Jacqueline van Dongen, wethouder van Zwijndrecht, is onze nieuwe voorzitter. Haar voordracht is goedgekeurd tijdens de ALV op 8 november. ,,Het mooie van de vereniging GDO is de netwerkstructuur. Het gaat om de inhoud, en om groeien en verbinden. Er zit een goede energie in het netwerk van lokale organisaties voor natuur- en duurzaamheidseducatie. Voor GDO zie ik mooie kansen. Vanuit het Rijk wordt veel participatie opgelegd in de Regionale Energie Strategie en Omgevingswet. Ik zie ook veel bewoners die nog niet betrokken zijn. NME zit in de gereedschapskist van veel gemeenten. NME is een bestaande structuur die in alle lagen van de bevolking vertakt is: onderwijs, ouders, ondernemers en een rol speelt of kan spelen in het bereiken en betrekken van bewoners. Daar zou ik graag wethouders en NME op verbinden.”
Jacqueline van Dongen is al langer bestuurslid bij onze vereniging. Zij neemt het voorzitterschap over van Henk Mirck die tijdens de ALV bedankt werd voor zijn jarenlange inzet.
Namens de lokale partij Algemeen Belang Zwijndrecht is Jacqueline van Dongen wethouder leefomgeving, inclusief natuur en recreatie en portefeuillehouder woonbeleid, klimaat en de energieopgave. Voor de regio Drechtsteden is zij trekker van de Regionale Energie Strategie.
Wilt u doorpraten met onze voorzitter over wat NME voor uw gemeente kan betekenen, neem contact met ons op.

De Helderse Vallei heeft de eerste GDO Innovatieprijs gewonnen. De overige genomineerden waren Stad & Natuur Almere, De Bastei in Nijmegen en CNME Maastricht en regio. John Steijns won de eerste GDO Innovatiepluim. De prijs is 8 november uitgereikt tijdens de ALV. Onze nieuwe voorzitter Jacqueline van Dongen (wethouder Zwijndrecht) bracht de boodschap over.

De Helderse Vallei in Den Helder won de prijs met de inzending ‘Duurzaamheidscentrum als Dependance’, een vernieuwende vorm van onderwijs die zowel voor mbo-studenten Dierverzorging en paraveterinair dierenartsassistent, als mavo-leerlingen en docenten een toegevoegde waarde heeft. De jury waardeerde deze nieuwe constructie, die veel verder gaat dan een reguliere stage en aansluit bij een wens van het ministerie om het mbo-groenonderwijs als werkplaats naar buiten toe te organiseren. Een manier van samenwerken die elders in het land navolging kan krijgen. Daarvoor verdient De Helderse Vallei de Innovatieprijs 2019.

Stad & Natuur Almere heeft in opdracht van de gemeente en in samenwerking met partners een strategisch programmeringsplan geschreven voor het ontwikkelen van een ‘living lab’ op het Upcyclecentrum waarbij het bereiken van het onderwijs vooralsnog centraal staat. In vervolg op deze opdracht is Stad & Natuur vanaf 1 juni 2019 gestart met het daadwerkelijk uitvoeren van het strategische programmeringsplan, vooralsnog gericht op de bovenbouw van het basisonderwijs en de onderbouw van het middelbaar onderwijs.
Het doel van deze opdracht is om het onderwijs zowel in de eigen school, als op het Upcyclecentrum circulaire economie te laten beleven door concreet aan de slag te gaan met lessen als: Anatomie van de afvalzak. Afval = grondstof, Expeditie Upcyclen en meer.

De Bastei in Nijmegen heeft de Masterclass Klimaat van weervrouw Margot Ribberink voor het voortgezet onderwijs gekoppeld aan Eco-Schools en deze masterclass bereikbaar gemaakt voor basisscholen door gastdocenten (NME-medewerkers en vrijwilligers) te laten trainen. Om het wel een product onder haar naam te houden, heeft De Bastei een video boodschap van Margot opgenomen, waarbij ze de leerlingen motiveert. Door het verbinden aan Eco-Schools ontstaat er een fantastische koppeling binnen verschillende programma’s én binnen de PO en VO scholen: voor en door leerlingen.

CNME Maastricht is genomineerd voor de vernieuwende rol die CNME neemt en genomen heeft in de begeleiding van scholen naar een Eco-School keurmerk. De rol van adviseur en begeleider is hierbij gekozen in een langdurig traject om te komen tot een duurzame school. Om de kenmerken van NME te vertalen naar een dagelijkse omgeving waarin schoolleiding, leerkrachten en kinderen NME elke dag toepassen en doorleven. Uit de reacties van leerkrachten en directies blijkt dat CNME heeft bijgedragen aan nieuw denken en nieuwe processen.

De landelijke campagne ‘Iedereen doet WAT’ laat zien dat iedere Nederlander WAT voor het klimaat kan doen, vandaag al, met grote of kleine stappen! Iedereen doet WAT geeft vooral veel concrete tips over hoe iedereen zijn of haar persoonlijke leven duurzamer kan maken. GDO is met het NME Netwerk partner geworden van de campagne en gaat helpen om Nederlanders precies dát duurzame steuntje in de rug te geven op het gebied van energiebesparing, duurzame mobiliteit en het tegengaan van voedselverspilling.
Iedereen doet mee, ook onze NME- en duurzaamheidscentra.

Wat doen de centra?
• Zij zijn op scholen actief op de thema’s uit de klimaatcampagne.
• Groene voetstappen; ouders wordt van 16 t/m 22 september gevraagd om met hun kind(eren) lopend naar school te gaan i.p.v. met de auto afzetten.
• Advies geven en inspiratie bieden voor de eigen woonomgeving: over energiebesparing, klimaatadaptatie, voedsel.

Acties per centrum:
NMCX, centrum voor duurzaamheid (Haarlemmermeer)
NMCX zet in op educatie en participatie over duurzame maatschappelijke trends en initiatieven, als de Energie- en Voedseltransitie, Klimaatadaptatie, Biodiversiteit en de Circulaire Samenleving. Door voorlichting en activatie ontdekken bewoners, scholieren en werknemers wat zij zelf kunnen doen om hun dagelijks leven makkelijker, comfortabeler, voordeliger en duurzamer te maken.

Dit najaar staan diverse publieksevents geagendeerd specifiek over de drie thema’s van de Klimaatcampagne. Daarnaast bereikt NMCX bewoners via diverse social media kanalen en activiteiten/projecten. Op de website is informatie te vinden over alle activiteiten die worden georganseerd met en voor bewoners, organisaties en scholen.

Je kunt ons bereiken via NMCX info@nmcx.nl .

NME-centrum Boerderij Wolfslaar (Breda)
Op 29 september viert de kinderboerderij zijn 50 jarig bestaan. Dan is ook de verbouwing te bewonderen, waardoor Wolfslaar nu een inspiratieplek is voor de energietransitie. Bij de nieuwbouw is gebruik gemaakt van circulair en biobased bouwen en is het pand volledig van het gas afgekoppeld.
Tijdens het feest komt de greenhopper (pop-up store over verduurzamen van je huis, een soort Tiny house op wielen) en de Buurauto (die elektrisch rijden aanbiedt).
Op de Wolfslaar kun je ook een interactief spel (electrobord) spelen: klimaatverandering en wat kun jij zelf doen?. Daarnaast is een aantal energiebesparende artikelen te koop in de winkel van Boerderij Wolfslaar.

De Ulebelt (Deventer)
‘Wat kan jij’ is de titel van een tentoonstelling over duurzaamheid die de Ulebelt houdt in het gemeentehuis van Deventer. Om deze tentoonstelling worden activiteiten georganiseerd. Verder heeft de Ulebelt een project over gezamenlijk eten inkopen bij de boer en hoe regel je dat: Voedselcoops (korte keten met zo min mogelijk verspilling).

De Groene Belevenis (Leusden)
De Groene Belevenisstart een opleidingstraject voor energiecoaches die bewoners gaan helpen bij energiebesparing. Tevens hebben ze maandelijks een pagina in de krant rondom duurzaamheid, o.a. besparingstips.

Natuurcentrum Arnhem (Arnhem)
Een duurzaam diner met als thema voedselverspilling organiseert Natuurcentrum Arnhem op 11 oktober. Ook biedt het centrum energiebesparingstips op de website.

De Bastei (Nijmegen)
Begin oktober heeft De Bastei met andere Nijmeegse organisatie een publieksmanifestatie in het kader van Green Capital met duurzaamheid als rode draad..